"Nune'e, ita bele afirma katak edukasaun iha mundu tomak, liliu ensinu superiór, iha tempu besik tenke implementa revolusaun teknolójika no pedagójika ida ne'ebé loos. Timor-Leste tenke akompaña mudansa mundiál hirak-ne'e, hodi bele kria kondisaun sira atu kompete ho país sira seluk iha futuru”, dehan Longuinhos iha enseramentu loron mundial siénsia ba paz no dezenvolvimentu nomós loron nasional Ensinu Superior (ES) iha Timor Leste (TL), iha Salaun Ian Martin INFORDEPE, Balide, sesta (17/12).
Ensinu Superiór hasoru dezafiu barak, liliu iha kualifikasaun ba korpu dosente, produsaun ba koñesimentu sientífiku, asaun sosiál universitária sira, diversifikasaun oferta formativu nian, empegrabilidade graduadu sira, internasionalizasaun, sustentabilidade finanseira, no seluk-seluk tan.
Maibé problema no dezafiu sira ne’e, sai importante tebtebes hahú kedas husi pandemia Covid-19, tanba instituisaun Ensinu Superiór sira tenke suspende atividade letiva sira no seidauk preparadu atu hasoru realidade foun ne'e.
Nune'e, pandemia ne'e obriga tebes dezenvolve ensinu online (distánsia) ho mudansa ba metodolojia ensinu no akizasaun teknolojía no ekipamentu sira, inklui formasaun ba profesór no estudante sira.
"Loos duni katak pandemia ne'e hamosu obstákulu barak, maibé dezafiu boot liu mak oinsá transforma pandemia ne'e hodi sai oportunidade ba edukasaun, liliu nu’udar insentivu ida ba modernizasaun, rasionalizasaun no buka sustentabilidade husi sistema sira ensinu superiór nian”, esplika nia.
Diretora Jerál Ensinu Superior no Siénsia, Maria Filomena Lay Guterres hatete, kada tinan ensinu superior halo tinan ba ensinu superior loron 17 fulan-Novembru.
"Ba tinan ida ne'e ita hotu hatene iha Covid-19, ne'ebé iha impaktu boot ba partisipasaun no atividade ne'ebé la halibur ema barak, ne'ebé ita so halo de'it atividade rua iha diresaun iha ensinu superior diskurus públiku ho eskrita kreativu ba dosente sira ba ensinu superior públiku ho privada”, dehan Filomena.
Iha loron nasionál Ensinu Superior ne'e Estudante husi Universidade Nasionál Timor-Lorosa'e (UNTL) mak sai primeiru lugar iha diskurus públiku ba loron nasionál universidade nian. (*)