Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Vise I Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Angelina Sarmento fó hanoin ba VIII Governu Konstitusionál, atu halo polítika ne'ebé refleta ba realidade. Nia dehan, labele halo polítika tanba de'it polítika.

"Reseita ne'ebé Estadu no Governu ida ne'e atu ezekuta ba 2020, hamutuk billaun $1.95, besik billaun rua. Entaun, ami nia preokupasaun mak Governu nia polítika ne'e refleta ba estatístika sira iha seitór sosiál, ekonomia no infraestrutura ka lae? Keta halo polítika pur polítika de'it. Tanba, sira adere mós ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN)," dehan Vise PPN ne'e iha PN, Segunda (04/11/19).

Angelina duvida, depois to'o tinan lima mandatu remata, sei la hetan rezultadu husi ema sira ne'ebé iha direitu benefisiáriu ba rekursu sira ne'ebé estadu investe.

Reprezentante povu ne'e mós fó hanoin katak, osan fundu mina rai ne'e, osan povu nian.

Tempotimor (Dili) – Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK), Dionísio Babo Soares katak, fatin ba embaixada Timor-Leste nian iha estranjeiru kontinua aluga. Maibé, presiza aumenta osan.

"Ita labele sosa fatin embaixada nian iha rai liur. Ita aluga nafatin de'it. Sei aluga nafatin de'it, maibé osan tenke aumenta," dehan MNEK, Dionísio Babo Soares iha Parlamentu Nasionál, Kuarta (30/10/19).

Nia afirma, tuir loloos tinan 2020 atu iha tan embaixada foun iha India. Maibé, Primeiru Ministru husu atu pendente.

"Tuir loloos iha tinan 2020 atu halo tan embaixada ida iha India. Maibé, bainhira ha'u lori ba Konsellu Ministru (KM) husu atu suspende lai. Depois, ita mós taka ona  ita nia embaixada rua hanesan iha Pritória no Luanda," dehan Babo.

Rekruta Diplomata

Iha sorin seluk, MNEK hatete, iha tinan oin sei halo rekrutamentu tan diplomata foun besik 50.

"Ami hanoin katak, iha tinan oin sei rekruta diplomata foun. Se bele, to'o 50 hanesan ne'e. Tanba, diplomata tuan sira ne'e, balun reforma ona. Balun katuas ona maibé seidauk tama reforma. Ita tenke prepara ba tinan lima oin mai," esplika Babo.

MNEK ne'e dehan, programa prioridade ba tinan 2020 ne'ebé kontinua prioridade mós mak ASEAN no seluk tan.

"ASEAN ne'e kontinua prioridade. CPLP nian no multilaterál sira seluk, depois kapasitasaun diplomata internu, ne'ebé prioridade mós," nia afirma.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Komisaun B, Parlamentu Nasionál (PN), Aderito Hugo da Costa dehan, previléjiu Timor-Leste hola lalais asaun iha kampu Greater Sunrise.

"Sorte ita halo desizaun lalais hodi sosa asaun sira iha Sunrise ninian. Tanba Kompañia ConnocoPhilips lelaun hotu ona nia aset sira. Tanba ne'e, ba ha'u nia haree la'ós surpreza, maibé kompañia nia prezensa durante tinan barak nia laran, ninia lala'ok ita haree buat ruma la'o laloos," hatete deputadu Aderito Hugo da Costa, iha Parlamentu Nasionál, Kuarta (30/10/19).

Tuir eis Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN) ne'e, dezde uluk Governu anterior halo negosiasaun hodi define fronteira marítima, estatutu Greater Sunrise nian, Bayu Undan, ne'ebé mai ho razaun oioin halo ita deskonfia.

“Maibé, ikus mai ho sira nia pozisaun ida foin akontese iha loron hirak liubá, signifika iha problema ruma," nia esplika.

Tuir Prezidente Komisaun B, ne'ebé trata asuntu defeza, seguransa no negósiu estranjéiru ne'e, asaun ne'ebé ConnocoPhilips fa'an ne'e, la fó impaktu ba Timor-Leste. Tanba, iha kompañia billaun barak ne'ebé eziste iha mundu.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Interinu Rejiaun Administrativu Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA), Arsenio Paixão Bano katak atu halo dezenvolvimentu iha Atauro tenke liuhusi Oé-Cusse. Tan ne'e, tenke aprova uluk estatutu kona-ba Atauro nian.

"Atauro ami prepara tiha ona estatutu, liuhusi lideransa Dr. Mari Alkatiri. Tanba ne'e, Oé-Cusse atu tama iha Atauro so estatutu ba Atauro ne'e aprovadu. Tanba ami labele hakat nar-naran de'it," dehan Arsenio Bano remata audensia iha Parlamentu Nasionál (PN), Tersa (29/10/19).

Nia rekoñese, Zona Espesiál Ekonomia Sosiál Merkadu (ZEESM) Timor-Leste ne'e ba Oé-Cusse no Atauro. Maibé, nia dehan estatutu kona-ba Atauro nian tenke aprova lai.

"ZEESM Timor-Leste ne'e ba Oé-Cusse no Atauro. Maibé, atu tama iha Atauro, Atauro tenke iha estatutu. Estatutu ne'e, Dr. Mari Alkatiri haruka tiha ona. Sei iha intervensaun. Maibé, ha'u atu hateten katak buat hotu ne'e la'ós osan de'it. Maibé, buat hotu tenke iha esperiénsia, lideransa no seluk tan," dehan Bano.

Tempotimor (Dili) – Uniaun Nasionál Eskuteiru Timor-Leste (UNE-TL) halo ona planu para bele servisu hamutuk ho Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), hodi nune'e bele rezolve problema juventude nian, ne'ebé durante ne'e akontese iha rai laran.

"Iha diskusaun balun ne'ebé ami halo, konaba formasaun ba karater foinsae sira nian, para juventude bele halo servisu, haklekar liután informasaun ba joven sira. Tanbá, ita preokupa loos ho problema barak ne'ebé akontese iha TL," dehan Prezidente UNE-TL, Idelta Maria Rodrigues iha Kuartél Jerál PNTL, Tersa (29/10/19).

Nia dehan, enkontru ho Komando Jerál PNTL ida ne'e, atu informa kona-ba movimentu eskutismu  iha Timor-Leste. Hato'o mós servisu no progresu saida mak bele halo hamutuk no hanoin katak iha aseitasaun ida ba futuru, atu bele asina akordu entre PNTL no UNE-TL.

"Hau hanoin konflitu ne'ebé mosu la'ós PNTL no Governu nia responsabilidade mesak. Maibé, hanesan UNE-TL ne'ebé hamahan an ba joven sira, hamutuk dirijente sira iha movimentu eskutismu ne'e, presiza koopera hamutuk hodi buka dalan no meius oioin atu nune'e bele responde ba problema ne'ebé estadu hasoru," dehan Idelta.

Iha fatin hanesan, Komandante Jerál PNTL, Komisario Faustino da Costa haktuir, PNTL nia atividades ruma bele iha suporta husi UNE-TL no husi informasaun balun ne'ebé ko'alia ona ida ne'e, presiza sensibiliza liután. Tanba, maioria iha TL barak sei intende katak UNE-TL ne'e dalaruma halai liubá eskuteriu Katóliku.

Ba oin sei hare'e mós para bele servisu hamutuk iha área balun. Tanba, PNTL mai ho nia filozofia servisu prosimidade Polísia Komunitaria. Tanba, PNTL eziste mós estrutura kona-ba Polísia  prosimidade, hahú kedas husi suku katak Konsellu Polísia Komunitariu (KPK).

"La'ós PNTL mesak, maibé husi lider komunitariu no reprezentante juventude feto no mane ate mai to'o nivel munisípiu ne'ebé hanaran Konsellu Seguransa Munisipál (KSM). Iha future, UNE-TL bele tama iha KSM ou KPK," hakotu Faustino.

Tempotimor (Dili) – Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) sei koordena ho Unidade Polísia Militár, inklui Unidade Espesiál Polísia (UEP), hodi fó apoiu seguransa iha selebrasaun tinan 30, vizita Amu Papa João Paulo II iha Timor-Leste.

"PNTL liuhosi Komandu Munisípiu Dili, sei koordena ho Polísia Militár no Unidade Espesiál Polísia (UEP) hodi apoiu seguransa," afirma Segundu Komandante PNTL Munisípiu Dili, Superintendente Asistente Euclides Belo iha nia servisu fatin, Kaikoli, Dili, Segunda (28/10/19).

Nia dehan, planu ba kolokasaun membru polísia sira, hodi halo seguransa iha Tasi Tolu, preparadu. Tanba, PNTL Munisípiu Dili halo ona koordenasaun ho PM ho UEP hodi fó apoiu seguransa.

Euclides informa, sarani sira husi munisípiu sanulu resin rua, inklui husi Rejiaun Administrativu Espesiál Oe-kusi Ambenu (RAEOA) sei mai hotu iha Dili, hodi partisipa misa selebrasaun tinan 30 vizita Amu Papa João Paulo II iha Tasi Tolu, Dili.

“Ami espera, sarani sira halo viajen mai Dili sei la akontese buat ruma. Tanba, membru Polísia balun sei akompaña sarani sira kada munisípiu,” nia dehan.

Tuir Euclides, misa ne'e rasik sei dirije husi Archebispu Dili no Amu Bispu husi Dioseze Baukau ho Maliana inklui bainaka balun mai husi estranjeiru.

Loron Finadu

Kona-ba seguransa ba loron finadu, Euclides hatete PNTL sei fó seguransa ne'ebé máximu ba komunidade Munisípiu Dili iha loron importante ne'e.

“Komandu Polísia Munisípiu Dili, sei koloka membru Polísia iha semiteriu ne'ebé iha Kapitál Dili. Liuliu semiteriu boot hanesan Santa Cruz, Bekusi no Terra Santa, hodi bele evita engarafamentu ba movimentu sarani sira,” Euclides informa.

Nia dehan, iha eventu ida ne'e membru KPK sira ne’ebé iha Suku sei la halo operasaun. Maibé, membru KPK sira sei apoiu informasaun. Ho nune’e, Euclides dehan, Polísia sira bele halo operasaun hodi garante movimentu populasaun sira iha loron boot matebian nian.

“Iha rate providu sunu lilin tenke kuidadu. Tanba, agora daudaun ne'e klima loron manas. Atu labele mosu dezastre iha rate liuliu rate sira ne’ebé dook husi Dili laran no balun besik iha duut barak, hodi evita labele hamosu dezastre,” Euclides hatete.

Tempotimor (Dili) – Ministru Agrikultura no Peskas (MAP), Joaquim José Gusmão dos Reis Martins rekoñese, membru Guarda Florestál  hamutuk 82 pesoas, la sufisiente atu halo atuasaun ka prevensaun ba ahi han rai no uma ne'ebé akontese kuaze iha munisípiu hotu-hotu.

Tuir MAP, iha ona planu atu rekruta tan membru Gurda Florestál no sosa ekipamentus, maibé orsamentu mak la to'o.

"Ita iha Guarda Florestál. Maibé, sira hamutuk 82 pesoas de'it i ekipamentus mós ladún kompletu atu halo prevensaun ba akontesementu ahi han rai. Ita presiza atu sosa ekipamentus no rekruta tan membru Guarda Florestál, maibé orsamentu uitoan ne'ebé ita iha, la to'o," dehan MAP iha Parlamentu Nasionál, Segunda (28/10/19).

Maski orsamentu la to'o, MAP dehan nia sei esforsu buka dalan, liuliu atu halo servisu hamutuk ho ministeriu sira seluk, hanesan Ministériu Interiór, parte PNTL no Sekretáriu Estadu Protesaun Sivíl (SEPS) para bele koopera, hodi hamenus ensinu ne'ebe iha rai laran.

Tempotimor (Dili) – Populasaun komesa okupa filafali fatin mamuk iha eis merkadu Komoro, tan fatin ne'e tinan barak ona husik abandona hela. Xefe Aldeia 03 Suku Fatuhada, Zeferino Bras dehan Governu laiha planu no jestaun ne'ebé di'ak.

“Loloos bainhira muda komunidade husi fatin ida ba fatin seluk, Governu tenke aproveita kedas halo buat ruma, iha fatin ne'ebé hasai ona populasaun ba ne'e. La'ós, hasai tiha populasaun depois abandona fali fatin ne'e to'o tinan ba tinan. Ita mós labele duni populasaun ba mai hela de'it, maibé laiha planu. Ida ne'e nunka atu bele rezolve problema,” Zeferino hatete ba tempotimor.com, Segunda (28/10/19) iha fatin eis merkadu Komoro.

Tuir Zeferino, atu hasai populasaun sira ne'ebé agora okupa filafali ona fatin eis merkadu Komoro mós Governu presiza iha planu ida ne'ebé di'ak.

“Para hasai populasaun mós tenke ho dignu. Labele naran hasai de'it. Maibé, presiza kria tan kondisaun ruma ba populasaun sira," relata Zeferino.

Tempotimor (Dili) – Tan transporte limitadu, difikulta Sekretáriu Estadu Protesaun Sivíl (SEPS) hodi bele fó apoiu emerjensia ba komunidade 700 resin, ne'ebé sai vitima ba inséndiu ne'ebé akontese kuaze iha territóriu tomak, inklui RAEOA.

SEPS hatete, tempu udan besik ona, apoiu emerjensia SEPS halo daudauk ona. Maski, iha fatin balun seidauk bele fó apoiu tanbá dadus no tanbá problema transporte atu tula sasán.

"Karreta aluga ne'e limitadu. Tula tiha sasán balun ba fatin akontesementu, karreta tenke filafali mai Dili, para tula fali sasán ba fatin seluk. Maibé, kona-ba emerjensia nian ita prepara. So ita preokupa kuandu tinan 2020, stock bele laiha. Ida ne'e ita atu fó apoiu emerjensia mak difisil uitoan," nia esplika.

Alende ne'e, tuir SEPS iha loron 25 Outubru liubá, katuas ida iha Same mate tanbá nia sunu nia to'os, iha tempu anin bo'ot huu no atraves ba katuas ne'e mos mate. Iha foho Matebian iha uma lisan 14 mak ahi han inklui uma komunidade nain 5.

SEPS halo ona koordenasaun ho PNTL atu bele halo investigasaun kle'an hodi hatene motivu husi sunu rai ne'e rasik.

Prevensaun seluk, tuir SEPD mak halo ona enkontru ho pontu vokál sira iha ministériu no munisípiu  hotu, para bele koordena ho administradór, xefe suku no xefe aldeia sira, hodi alerta ba povu kona-ba inséndiu ne'ebé akontese iha sira nia área.

Tempotimor (Dili) – Sekretáriu Estadu Protesaun Sivíl (SEPS), Alexandrino de Araujo ezije ba Ministériu Obras Públika (MOP), atu bele kria kondisaun ba estrada no be'e, hodi fasilita Bombeirus rezolve problema sunu rai, ne'ebé daudaun akontese iha fatin barak.

"Presiza koperasaun ho liña ministeriais sira seluk. Liuliu Ministériu Obras Públika (MOP). Tanba, Bombeirus ita rekruta no iha ekipamentu. Maibé, kuandu ahi han no dalan la asesu ou dalan aat. Ne'e problema," dehan SEPS iha Parlamentu Nasionál, Sesta (25/10/19).

La'ós problema asesu ba estrada de'it, SEPS mós lamenta ho situasaun balun ne'ebé akontese hodi obriga Bombeirus labele halo nia servisu ho di'ak.

"Tuir fali kona-ba bee. Hanesan foin lalais akontese iha Asumanu, Munisípiu Liquica, semana liubá. Bainhira Bombeirus ba rega, depois bee iha tanki hotu. Nia tenke karega fali bee. Mas, tenke ba buka bee iha fatin seluk. Ida ne'e katak, presiza iha preparasaun bee," nia haktuir.

SEPS reafirma katak nia mós halo ona planu iha orsamentu ba tinan 2020, hodi halo rekrutamentu tan Bombeirus no hola ekipamentu Bombeirus nian.

Darwin_Optic

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter