Deklarasaun husi Nakfilak ne’e relasiona ho deklarasaun Xanana iha Turiskai ne’ebé sita kona-ba PMLF.
Nakfilak hatete, Xanana Gusmão mak hamosu komunismu tanba nia mak uluk hari PMLF ne'ebé ho ideolojia komunista.
"Sira ne'ebé mak dehan FRETILÍN komunista ne'e sira mak hatene, atu di’ak liu see mak uluk hanorin ba maun sira balun sei moris nune'e maun sira ne'ebé mak sei moris ne'e mak mai hatete ba ita see mak komunista no oinsa. Labele agora ita fahe de'it rumoris sira hanesan ne'e, prejudika tebes, tanba povu presiza hakmatek, dezenvolve nia an hodi la'o ba oin, labele moris ho rumoris," dehan nia iha Akait, Sesta (31/07).
Nia dehan, iha tinan 1983, Xanana mak harii PMLF, tan ne’e Xanana mak tenke justifika tanba sa mak nia harii PMLF no nia foti konseitu ne’e husi ne’ebé.
“Iha tinan 1974/1975 ba leten ne'e ema akuza FRETILIN maka’as loos, dehan komunista, maibé iha tinan 1983 mak mosu Partidu Marsista Lelinista Fretilín ne'ebé maun Xanana mak harii, tanba ne'e maun Xanana mak agora tenke justifika ba ita, tanba sa mak nia hari PMLF i ba foti konseitu ideolojiku ne'e iha ne'ebé no see mak hanorin ba nia."
Iha oportunidade ne’e, Nakfilak mós husu ba lidera nasional sira atu tenke hamutuk hodi bele lori nasaun ne’e ba oin.
"Labele agora ita halo hanesan ne'e, kuitadu ba ita-nia jerasaun sira tuir ne'e atu ba ida ne'ebé, ne'e konfuzaun mak tama fali ita-nia ulun, hatete lia loos purke ita labele hein tan," dehan nia.
Molok ne’e, Xanana Gusmão hatete, estudante sira husi Portugal mai muda CNRT ba FRETILIN, no hatama ideolojia ne'ebé la fiar Maromak no ideolojia ne'ebé dehan partidu ida de'it, la iha partidu seluk.
“Ttanba ne'e Avo Xavier, ema seminarista ida besik atu sai padre iha Soibada, deskuti, labele viola Turiskai, ninia prinsipiu mak la simu ideolojia komunista ne'ebé dehan Maromak laiha, partidu ida de'it iha Timor," dehan Xanana hafoin halo asaun karidade iha Turiskai, (16/07).
Xanana dehan, Eis Prezidente Republika Fransisco Xavier do Amaral nia prinsipiu iha momentu situasaun defisil katak kontra ideolojia komunista.
"Nia kontra kuandu ema ida la kumu liman no la bolu sira seluk kamarada ne'e traidor, oho tiha,", dehan nia.
"Reuniaun iha Lalini mak proklama tiha Partidu Marsista Lelinista Fretilín katak, partidu komunista iha ita-nia rain, labele iha tan partidu seluk, momentu Avo Xavier la ba tanba nia hatene ona, Jullu sira kaer no dadur nia, ami balun membru komite sentral la simu, tanba ne'e istoria ida ne'e mak imi tenke hakerek."
"Ami la simu tanba komandante ne'ebé oho inimigu barak tanba de'it lakohi kumu liman sira hasai dehan traidor, tanba iha momentu ne'eba nu'udár partidu komunista ida ita hotu tenke hakruk," dehan Xanana.
"Sira sulan katuas Xavier iha fahi luhan kuaze tinan ida, ami sira ne'ebé hatene tanba sa sira kaer katuas Xavier ami triste,” dehan Xanana.