“Buletin de votus ne’ebé Sekretariadu Téknika Administrasaun Eleitorál (STAE) produz bazeia ba totál eleitoradu ne'ebé rejistadu no refere ba dadus ne’ebé STAE iha. Husi totál eleitoradu ezistente iha baze de dadus, ba previjaun karik nesesáriu, STAE produz mós tan 25% bulitin husi totál eleitoradu rejistadu. Maibé, iha realidade, eziste sentru votasaun balun mak buletin votus la to’o, hanesan akontese iha munisipiu sira tuir mai, Dili-Maskarinhas, Ailok laran, Manufahi, Postu Same, Suku Daisu, Manatuto-Suku Kribas”, dehan Portavoz Ekipa Susesu Kandidatura José Ramos Horta, Avelino Coelho liuhusi konferénsia imprensa iha Sede Nasionál, Hudi Laran, sábadu (19/03).
Tanba tuir funsionamentu prosesu votasaun ne’ebé STAE publika iha jornál repúblika katak mai ho objetivu atu identifika fatin ba eleisaun bazeia ba númeru eleitorál ne’ebé eziste iha baze dadus STAE nian nomós Buletin votu ne’ebé STAE produz bazeia ba totál eleitoradu ne'ebé rejistadu no refere ba dadus ne’ebé STAE iha, maibé realidade la akontese.
“Bulletin de votus iha fatin barak mak la to’o maibé STAE produz númeru bulletin liu 25%”, hatete nia.
Ho ida ne’e, Ekipa Susesu Horta hakarak fó sai katak, bazeia ba lei eleitorál, iha períodu loron 30 antes, STAE publika númeru husi sentru votasaun tomak, no husi númeru publikadu, totaliza 1200 sentru votasaun, iha ne’ebé iha nasionál hamutuk 1.191 no iha estranjeiru hamutuk sentru votasaun 9, inklui sentru votasaun paralelu 3 iha kapitál Dili.
Sentru votasaun paraleleu ne’ebé lokaliza iha STM-Bekora, GMT no INAP, tuir lei atu fasilita eleitór sira ne’ebé estudante-sira no funsionáriu Estadu-sira ne’ebé laiha posibilidade atu desloka ba sira-nia munisipiu orijen.
Kronolojia akontesimentu antes, durante no depois Eleisaun Prezidensiál, iha Munisípiu Manatutu, Laleia, aldeia Haturalan, fiskál balun les fahe buletin votu ba rua mak fó ba eleitor sira hodi vota.
Iha sentru votasaun paralelu tolu ne’ebé eziste, votante kuaze 2.000 mak lakon direitu votu.
Nune'e mós, votasaun ambulante iha Ospitál Nasionál Guido Valadares no Ospitál Referal Maliana, família pasiénte labele ezerse sira-nia direitu, tanba laiha koordenasaun entre STAE ho ospitál, hamosu problema ho família pasiénte sira.
Aleinde, Sentru votasaun Bebonuk kontajen halo iha sala laran no taka odamatan ba públiku, husi aktu ida ne'e akontese mós ba Sentru Votasaun Kamea inklui mós fatin balun tán hatudu momos tentativa fraude eleitorál.
Iha mós Sentru votasaun ne'ebé lokaliza iha Komoro, maske iha dezintendimentu entre eleitór sira ho orgaun eleitorál maibé parte repsonsável la konsege kontrola.
Ho situasaun sira ne'e, mak ekipa Horta konsidera Ministru Administrasaun Estatal, Miguel Carvalho, demonstra nia inkapasidade iha jestaun prosessu eleitorál.
"Ministru Administrasaun Estatal atu rekonsidera nia kibi’it iha área administrasaun Estatál. Se laiha kapasidade di’ak liu rezigna-an tiha”, hatete nia.
Tanba Orgaun eleitorál, hanesan STAE, la konsege administra sentru paralelu, no kordenasaun ho ministériu Edukasaun, Minstériu Administrasaun Estatal no Komisaun Funsaun Públika, hodi rezulta sidadaun sira ne’ebé hakarak ezersee nia direitu siviku hanesan konsagradu iha Konstituisaun da RDTL, lakon sira nia votu.
“Konsidera situasaun sira refere iha leten hatudu momos katak iha violasaun grave ba direitu sidadaun sira-nian, no viola norma konstitusionál, ami ejize oraguaun ne'ebé liga ho prosessu eleitorál atu buka dalan ne'ebé bele garantia sidadauan sira ezerse sira-nia direitu siviku ka direitu de voto hanesan konsagradu iha artigu 47 C-RDTL”, hatete nia. (*)