“desizaun ne’ebé la fó satesfasaun ba publiku konsidera hanesan desizaun matan delek, tanba ema ne’ebé uluk konsidera la iha kapasidade hodi hasai tiha agora hili fila-fali, ida ne’e maka dehan ita matan delek ne’e.” esklarese Deputadu Bankada Fretilin Joaquim Dos Santos iha Uma Fukun Parlamentu Nasional (11/8). 

Deputadu Fretilin ne’e konsidera governu ida ne’e matan delek, tanba hatene katak ema ne’e la iha kapasidade no uluk hasai tiha agora hili fila fali.  

“Ema timor barak, la’os Nino Pereira de’it, ne’e duni ha’u hakarak atu dehan, estrutura Governu la’os Partidu A ka Partidu B ninia estrutura, tan ne’e tenke hare ba iha konsensus komum.

Joaquim haktuir, bazeia ba etika politika nian tuir lolos atu foti desizaun ida tenke hare ba konsensus komum no tenke bazeia ba aspirasaun fundamentais sidadaun maioria nian no ita labele foti desizaun tanba de’it tendensia ba ida ne’e no ida ne’ebá.

“Ha’u repete fila-fali katak, Governu ne’e la partensia ba Partidu A ka Partidu B, ne’e duni kualker desizaun kona ba estadu ninian tenke bazeia ba konsensus povu.” tenik Deputadu Fretilin ne’e hodi taka ninia liafuan.

Entertantu Diretur Ezekutivu Organizasaun Naun Govermentais (ONG) Luta Hamutuk, Mericio Akara hateten,desizaun ne’e kompetensia Primeiru Ministru nian atu hili se de’it, maibe tuir prespetiva sosiedade sivil ema ne’ebé sai ona husi Governu tanba iha indikasaun inkapasidade tuir lolos labele bolu fali.

“Bele buka ema seluk ne’ebé maka iha kapasidade no esperensia diak liu no ninia ideal tenke hanesan ne’e, tanba se ita bolu fali ema ne’e signifika uluk ita hasai ema ne’e tanba saida?” Akara kestiona.

Akara konsidera hahalok hanesan ne’e hatudu indikasaun ne’ebé la di’ak no la fó oportunidade mós ba timor oan sira seluk, entaun timor sira seluk hanoin katak sira la iha kapasidade no kompotensia ne’e duni ema maka ida ne’e hela de’it.

Hatan ba kestaun hirak ne’e, Deputada Bankada Pertidu Demokratiku (PD), Maria Lourdes Besa hateten, iha restruturasaun ne’e pozisaun ne’ebe uluk nia (Filipus Peraira) asumi lakon, maibe la dehan katak lakon konfiasa ba nia ka buat seluk, ne’e duni normal se iha fatin mamuk ida lori fali nia mai iha governu.

“Ida ne’e hatudu katak uluk nia halo serbisu di’ak, ne’e duni iha konfiansa husi ezekutivu atu bolu nia fila fali mai iha governu no importante maka prontu nafatin atu servi.” eskalrese Besa. 

Besa haktuir, restruturasaun la’os halo ba ema, maibe ba pozisaun, tanba pozisaun Sekertariu Estadu Koperativa  lakon, purke iha hanoin ida katak atu redus numeru governates iha governu nia laran ne’e duni Sekertariu Estadu lubuk ida maka lakon mós iha momentu ne’ebá. (**)