Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Governu Mukit Solusaun, Timor-oan 600 Resin iha Rai Li’ur Hela Ilegal Featured

Passaporte Timoroan ida ne'ebe data validu termina ona iha 2016 e agora hela iha nasaun ida iha europa Passaporte Timoroan ida ne'ebe data validu termina ona iha 2016 e agora hela iha nasaun ida iha europa Foto especial

Tempotimor (Dili)-Governu Timor Leste la konsege oferese solusaun ba problema pasaporte ba Timor-oan sira ne’ebé hela iha Portugal no Inglatera, ho nune’e obrigatoriamente sira tenke foti desizaun hodi hela illegal iha ema-nia rai.

Tuir informasaun ne’ebé Tempotimor.com asesu, Timor-oan besik 600 iha Inglatera no Portugal nia pasaporte mate ona, maibé sira labele atu renova tanba reprezentante governu Timor Leste iha rai li’ur husu sira tenke fila fali mai Dili bainhira hakarak renova.

Preokupasaun boot liu mak labarik Timor-oan sira ne’ebé uza pasaporte Timor Leste hodi tuir sira-nia inan-aman ba eskola iha Portugal no Inglatera. Durante hala’o estudu sira-nia inan-aman mak hasai rasik osan, maibé governu TL laiha interese atu fasilita netik sira.

Tuir dadus ne’ebé Tempotimor.com hetan, iha estudante Timor-oan na’in 76 resin ne’ebé uza osan rasik ba eskola iha Portugal daudauk ne’e hela illegal de’it iha nasaun refere.

Estudante Timor-oan ida ne’ebé eskola iha Portugal ho inisial NS informa katak, nia pasaporte TL mate dezde tinan 2016 no nia seidauk renova tanba laiha kapasidade finanseiru natoon atu bele fila fali mai Dili hodi renova.

NS dehan, durante ne’e nia tenta dala-barak hodi ba embaixada TL iha Lisboa, Portugal, maibé laiha resposta pozitiva no defenitiva oinsa nia bele renova ninia pasaporte.

“Resposta ne’ebé mak ha’u dala-barak simu husi responsavel sira iha embaixada Timor Leste iha Lisboa mak ha’u rasik mak tenke fila ba Timor Leste hodi renova,” informa estudante ne’e ba Tempotimor.com via email.

Estudante ne’e sente triste ho resposta refere, tanba tuir nia, governu ne’ebé iha knar prinsipal atu ajuda ninia povu, liu-liu jerasaun foun sira ne’ebé esforsu rasik hodi buka meius ba estuda iha rai li’ur atu abanbainrua bele kontribui ba dezenvolvimentu nasaun nian, laiha inisiativa di’ak atu bele solusiona problema ne’e.

“no entanto iha ha’u-nia opiniaun, sujestaun (husi embaixada TL) ida ne’e la coincide ho ha’u-nia vida de estudante, tanba laiha lojika estudante ida ne’ebé mak la’os bolseiru gasta mais de 1.000€ (rihun ida euro) atu fila ba Timor Leste só par renova passaporte ida de’it,” nia hatete.

Tuir loloos, estudante ne’e dehan, mezmu karik Embaixada TL labele atu renova pasaporte, maibé sira tenke buka no foti solusaun.

“Tuir ha’u-nia hanoin, Embaixada Timor Leste tenke foti solusaun ida ne’ebé mak hanaran “pasta diplomátika”, ida ne’e signifika mezmu se embaixada la halo renovasaun ba passaporte, saida mak sira tenke halo mak rekolla informasaun importante relasiona ho sujeitu ne’ebé mak hakarak halo renovasaun pasaporte no ho informasaun hirak ne’e manda ba Timor Leste no iha ne’ebá halo prosesu renovasaun,” dehan NS.

Tuir nia hatene, solusaun hanesan ne’e adota husi embaixada Austrália iha Díli, Timor-Leste. Tan ne’e, nia espera governu Timor Leste bele konsidera proposta ida ne’e hodi hasai solusaun ne’ebé justu atu rezolve problema ne’ebé Timor-oan sira iha rai li’ur hasoru daudauk.

“Tanba situasaun hirak ne’e halo ha’u labele partisipa iha programa estudu hanesan Erasmus, programa ida ne’ebé mak fó oportunidade ba alunus atu estuda iha nasaun Europeia seluk,” nia hatete.

Estudante ne’e informa, situasaun hanesan ne’e la’os de’it akontese ba nia, maibé mós ba estudante Timor-oan na’in 76 resin ne’ebé hala’o hela estudu ho osan privadu iha Portugal.

“Ami espera katak governu bele rezolve asuntu ida ne’e ho di’ak atu ami sira ne’ebé mak hela dook husi rai Timor Leste bele kontinua ami-nia atividade estudu ka serbisu sein preokupa ho am-nia legalidade dokumentus identifikasaun,” nia espera.

 

Promesa husi Lider AMP

Entretantu, Timor-oan ida ne’ebé nia ona eskola iha Inglatera informa katak, iha tinan 2018 bainhira hala’o kampaña ba Eleisaun Antesipada (EA), lider husi bloku AMP ne’ebé daudauk ne’e assume ona paste iha governu ne’ebé lidera husi Taur Matan Ruak, promete atu rezolve problema pasaporte ne’ebé Timor-oan sira hasoru.

“Iha momentu periodu kampana EA iha 2018, ami hetan visita Señor D*** ho lider AMP seluk mai iha ne’e no sira promete ona atu buka solusaun ba ami-nia oan sira-nia problema maibé ami hein to’o agora estadu ho governu la halo buat ida,” dehan Timor-oan ida ne’ebé nia oan na’in rua ninia passaporte mate ona.

Daudauk ne’e, nia dehan, sira iha hela konfuzaun laran tanba laiha informasaun husi governu Timor Leste kona-ba solusaun ba problema ne’ebé sira hasoru.

“Ami agora iha konfuzaun nia laran tanba ami laiha informasaun klaru oinsa mak ami-nia oan sira bele renova sira-nia passaporte. Ami oan sira mai eskola hotu iha ne’e,” dehan sidadaun TL ne’ebé husu atu labele públika ninia identidade ne’e.

 

Tenke Fila mai Dili

Entretantu, Sekretariu Jeral Ministériu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) Jorge Camões hatete, Timor-ona sira ne’ebé iha rai li’ur tenke fila fali mai iha Timor Leste hodi bele renova sira-nia pasaporte.

Nia hatete, responsabilidade kona-ba pasaporte mate la’os de’it governu nian, maibé mós responsabilidade kada individu ne’ebé kaer pasaporte refere.

“Bainhira ita la'o, ita tenke hatene ita-nia pasaporte ne'e valida to'o bainhira, ita ida-idak tenke responsabilidade ba ita-nia pasaporte. Se ita hatene katak menus husi fulan neen mak ita-nia pasaporte atu labele la'o ona (mate), devia ser motor atu mate, ita fila mai Timor atu extende tanba ita-nia extensaun ba ita-nia pasaporte iha rai li’ur ne'e seidauk iha, tanba iha Dili mak iha,  entaun tenke fila mai Dili par ita bele extende ita-nia pasaporte,” deklara Seker MNEK ne’e.

Tan ne’e, tuir nia presiza iha sensibilizasaun ba sidadaun TL iha rai li’ur kona-ba situasaun ne’e atu sira bele hatene.

“Kuandu atu remata fila mai Timor bele emite fila fali pasaporte foun par ita bele utiliza iha rai li’ur. Ne'ebé ha'u la hetene sala ne'e iha ne'ebé mais ita hotu konsiente, hanoin ita-nia governu mós hatene hela buat ne'e, hein katak iha tempu oin MNEK hamutuk ho Ministériu Justisa ko'alia pois haree took saida mak di'ak atu nune'e bele tulun ita-nia maluk sira ne'ebé mak oras ne'e iha susar,” nia dehan.

Hatan kona-ba Timor-oan ne’ebé nia pasaporte mate ona labele hala’o viajen, Sergio dehan, solusaun ne’ebé mak durante ne’e misaun TL iha rai li’ur oferese make mite single travel document.

“Ne'e emite back sira atu nune'e sira bele utiliza dokumentus ne'e husi fatin ne'ebé mak sira hela mai loos Timor, mais ema sira ne'e tenke ba iha ita-nia embaixada sira atu nune'e ita-nia embaixada bele providential dokumentus ne'ebé mak sira presiza par bele halo viajen,” dehan nia.

Atu bele hetan single travel document, nia esplika, sira tenke ba relata iha Embaixada TL kona-ba sira-nia difikuldade hafoin parte embaixada sei emite dokumentus refere.

“Depois tenke hatene katak sira nia viajen atu mai Timor ne'e liu husi ne'ebé, ita labele tranzita iha fatin barak. Ezemplu, se ita iha Irlandia ka UK, iha ne'ebá ita viajen mai Singapura, Bali mai Timor, atu evita komplikasaun iha fatin tanba la'os fasil, atu paiz sira ne'e atu rekoñese single travel document ne'e.”

“Entaun atu hetan pasadena ida ne'ebé fasil, se ita liu husi Singapura ita tenke informa ba Embaixada (TL iha) Singapura katak ita-nia sidadaun ne'e nia hetan vistu tama Singapura, depois ita mós tenke informa ba Indonézia atu ita mós hetan vistu.”

“Kuandu tranzitu labele hela loron rua hanesan ne'e iha ne'ebá, oras mai kedas, labele sai husi imigrasaun, hela iha ne'ebá par mai liu kedas, keta hanoin “ha'u to'o iha Bali ha'u sai uitoan lai, tanba ha'u koñese fatin”, ne'e laiha, tama iha ne'ebá, hakmatek iha ne'ebá, sa'e fali aviaun mai Bali, mai liu Timor,” esplika Sekjer MNEK ne’e.

Tuir nia, ida ne’e mak sai nu’udar solusaun ne’ebé durante ne’e embaixada TL iha rai li’ur halo ba sidadaun TL ne’ebé ninia pasaporte mate ka lakon.

“Balun ne'ebé oan sira moris iha ne'ebá mak laiha pasaporte sira uza de'it single travel document hodi viajen mai Timor Leste,” dehan nia.

Hatan ba karik MNEK no MJ iha solusaun seluk atu sira labele hasai osan barak hodi mai renova de’it pasaporte iha TL, Sekjer ne’e hatan katak ida ne’e nu’udar kestaun politika no nia laiha kompetensia atu deside.

Maibé, nia hatete, daudauk ne’e MNEK atu koloka ajente konsuladu iha Irlandia Norte no hein katak ninia prejensa iha ne’ebá bele solusiona problema balun.

“Ha’u la hatene (prosesu) to'o iha ne'ebé, mais ita iha ona hanoin atu iha ita-nia reprezenta ida iha ne'ebá atu fó asistensia konsuladu ba ita-nia sidadaun sira ne'e katak fim do ano ka inísiu tinan oin ita bele estabelese ona misaun,” nia dehan.

Rate this item
(3 votes)
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter