Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Bankada opozisaun iha Parlamentu Nasionál (PN), konsidera Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2020, boot tebes no pela primeira vez hakerek iha istória Timor-Leste nian. Alende ne'e, OJE 2020 laiha profesionalidade. Tan ne'e, sei la fó impaktu ba ekonomia nasionál.

“Orsamentu ne'e boot tebes. Ida ne'e, pertama kali tercatat iha sejarah ukun Timor nian,” deklara Prezidente Bankada Partidu Demokrátiku (PD), Antonio da Conceição iha Parlamentu Nasionál, Segunda (11/11/19).

Antonio dehan, bele tau osan bo'ot. Maibé, laiha kapasidade ezekuta mak sai problema. Ezekuta, tuir nia hanoin, la'ós liga de'it atu gasta. Maibé, aliñamentu ba prioridade.

“Ita sente dehan atividade exportasaun laiha no halo komparasaun ho importasaun ne'ebé bo'ot tebes. Entaun, tenke hare'e para dezenvolve ona agrikultura. Atu nune'e, bele redus atividade importasaun,” nia esplika.

Populasaun, tuir Antonio, halerik hela de'it tanbá sira-nia sasan la folin. Maibé, sasán husi rai liur kontinua tama mai rai-laran. “Presiza halo aliñamentu ba prioridade orsamentu ne'e, tuir dadus nasionál nian,” nia sujere.

Iha fatin hanesan, Vise Prezidente Bankada FRETILIN, Francisco Miranda Branco rekoñese, montante OJE 2020 bo'ot. Maibé, la determina ekonomia rai-laran. Katak, la fó impaktu ba ekonomia nasionál nian.

"Ami hare'e hotu situasaun hirak ne'e. Katak, orsamentu ida ne'ebé laiha profesionalidade. Ninia alokasaun ba liu bens de servisu, hodi sosa sasán," hatete Francisco Branco.

Tempotimor (Dili) – Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak hatete pozisaun Governu nian mak halo proposta. Parlamentu nia papél mak vota a favor ou kontra.

“Agora, vota ka la vota. Ida ne'e Parlamentu Nasionál mak hatene,” afirma PM Taur ba jornalista, Kinta (07/11/19) hafoin PM enkontru semanál ho Prezidente Repúblika iha Palásiu Prezidensiál, Bairru-pite, Kinta (07/11/19).

Antes ne'e, bainhira halo audiénsia ho Ministra Finansas, Segunda (04/11/19) iha Parlamentu Nasionál, Deputada Virginia Ana Belo husi Bankada CNRT, ameasa sei vota kontra ba Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2020, bainhira livru Panorama Orsamentál 2020  la tuir estrutura no aumenta laiha balansu.

Lee Notisia Relevante: Deputada CNRT Ameasa Vota Kontra OJE 2020

Xefi Governu hatete, nia sei la foti ba kestaun kona-ba ida ne'e. Tanba, nia dehan, ida ne'e kompetensia Parlamentu Nasionál nian.

PM reafirma, hanesan mós Prezidente Repúblika nia kompetensia mak hodi promulga ou lae. Ho nune'e, ida-idak iha nia kompetensia hodi organiza.

"Prezidente mak promulga ne'ebé organiza ne'e ida-idak nian no ami nian mak aprezenta de'it," tenik PM Taur.

Tempotimor (Dili) – Parlamentu Nasionál husu ba orgaun ne'ebé tesi lia iha seitór justisa, atu fó justisa loloos ba aktu violénsia sira ne'ebé hasoru feto.   

"Governu tau osan balun, atu garante feto ne'ebé mak hasoru violénsia doméstika, sexuál, feto ho defisiénsia. Bainhira sira asesu ba tribunál, sira iha direitu para hetan asistensia husi orgaun judisiál  sira, inklui advogadu. Atu nune'e, sira nia kazu bele hetan justisa loloos," dehan Vise Prezidente Parlamentu Nasionál (PN), Maria Angelina Sarmento iha PN, Segunda (04/11/19).

Nia afirma, seitór justisa nu'udar parte ida ne'ebé atu garantia ba ema hotu nia liberdade moris, no iha seguransa ne'ebé di'ak.

"Agora ita haree ema ne'ebé ba rejistu kazu iha polísia no tribunal númeru aas. Ne'e, ita bele dehan katak, pozitivu ida. Tanba, ema iha konxiénsia ona. Bainhira akontese violénsia doméstika ne'e la'ós  problema bikan no kanuru mak lian iha uma laran. Maibé, ne'e problema estadu nian," dehan Angelina.

Deputada ne'e akresenta, bainhira iha membru familia ida mak sai vítima ba violénsia doméstika, sei la lakon de'it nia-lian. Maibé, presiza lori ba estadu atu rezolve. Tanba, violénsia doméstika ne'e krime públiku, entaun estadu mak tenke rezolve.

"Violensia doméstika labele rezolve ona ho nahe biti boot. Tanba, ne'e problema públiku. Entaun, númeru aumenta ne'e katak ema konxiénte katak ema ne'ebé komete violénsia doméstika ne'e kriminozu, no estadu tenke iha responsabilidade hodi halo investigasaun ba nia no bainhira iha faktu, nia tenke ba responsaliza iha komarka," nia tenik.

Tempotimor (Dili) – Deputada CNRT iha Parlamentu Nasional (PN), Virginia Ana Belo ameasa vota kontra Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2020, bainhira livru Panorama Orsamentál 2020  la tuir estrutura no aumentu laiha balansu.

"Ita boot sira iha esperiénsia naruk. Liuliu maluk tékniku sira. Maibé, ha'u fó de'it ezemplu ida iha transferénsia públika. Orsamentu atu halo eskola no orsamentu atu konstrui klínika. Halo nusa mak ba tau fali iha transferénsia públika?" husu Prezidente Komisaun D, Virginia Ana Belo iha plenária PN, Segunda (04/11/19).

"Sosa ró-ahi versu II tau fali iha bens no servisu. Saida mak ne'e señora ministra? Ha'u bilán tiha de'it kuandu haree livru orsamentu ida ne'e. Buat hotu ida loloos, iha kapitál menor no kapitál  dezenvolvimentu mós mai fali iha transferénsia públiku.  Tanba ne'e, osan sira ne'e presiza muda ba nia fatin. Se la muda, ha'u nia pozisaun mak vota kontra," dehan Virginia.

Nia afirma, deputadu hotu-hotu iha ninia pozisaun. Tan ne'e, nia hakarak hateten katak ne'e fora husi orientasoens. Ida ne'e, ninia deklarasaun privadu.

“Sei kolokasaun orsamentu ida sabraut ida hanesan ne'e, ha'u nia pozisaun mak hanesan ohin ha'u dehan, sei vota kontra orsamentu liuliu iha ministériu finansas," nia dehan.

Nia hatete, nu'udar deputada nia apoiu ba Governu. Tan ne'e, sei nia mesak mak vota kontra laiha impaktu. Tanba, tuir Prezidente Komisaun D ne'e, iha deputadu no deputada barak mak sei apoiu ba Governu.

"Ha'u mesak mak vota kontra laiha impaktu. Kolega deputadu barak mak apoiu ba Governu. Ne'ebé laiha impaktu," nia dehan.

Tempotimor (Dili) – Deputadu iha Parlamentu Nasional (PN) husu Ministra Finansas (MF) Sara Lobo Brites nu'udar mós membru ba Konsellu Administrasaun husi Fundu Infraestrutura (KAFI), hodi esplika ba povu, kona-ba prosesu pagamentu ba projetu 143.

"Pagamentu kona-ba projeitu 143 ne'e, ha'u haree katak ita soe bola ne'e ba mai de'it. Bainhira ami ko'alia ho Ministru Planeamentu Investimentu Estratéjiku (MPIE), dehan iha Ministru Obras Públiku (MOP). Agora, MOP dehan fali iha ADN, KAFI no PM tan. Entaun, señora ministra hanesan membru KAFI hotu, entaun fó to’ok esplikasaun para rezolve projetu 143 ne'e nia hun," dehan deputadu Abel Pires iha salaun plenária PN bainhira Komisaun C,D,E no F hala'o audiénsia ho Ministériu Finansas, Segunda (04/11/19).

Abel afirma, tuir realidade ne'ebé iha katak, Ministériu Obras Publika (MOP) mak na'in ba projetu ne'e. Maibé, estatementu MOP nian katak desizaun iha KAFI, ADN no Konsellu Ministru.

"Ami hatene katak ne'e husi MOP. Maibé estatementu husi ministru nian katak, ne'e la'ós husi MOP. Maibé, desizaun tenke husi Konselu Ministru (KM) no buat hotu. Entaun, ita boot mós bele ajuda esplika hela mai ami, para atu rezolve ne'e tenke hahú husi fatin ida," dehan Abel.

Alende ne'e, Deputada Anabela Sábio mós husu ba MF relasiona ho 143 projetu ne'ebé KAFI foti ona desizaun iha fulan Jullu 2017. “Tuir ita boot, 143 projetu ne'e legál ka ilegál. Ami presiza esplikasaun," husu deputada Anabela.

Desizaun Foti Ona 

Hatán ba prokupasaun deputadu hirak ne'e, Ministra Finansas esplika, desizaun KAFI nian ba projetu 143, halo tiha ona.

"Hanesan membru KAFI, desizaun ami halo tiha ona. Maibé, presiza atu fundamenta no lori filafali ba KAFI mós bele. Tanba, membru KAFI ne'e la'ós Ministériu Finansas de'it. Maibé MOP, MTK no MPIE. Tanba ne'e, mekanizmu iha. Maibé, razaun sira aprezenta tenke konsolida para pagamentu sira ne'e la'o kuandu projetu sira ne'e, iha terrenu realmente iha nia implementasaun. Tanba, se lae ita prejudika ita nia seitór privadu sira," dehan Sara Lobo.

Nia mós afirma, projetu ne'e iha fundu infrastrutura. Maibé, finansas hola parte iha KAFI no pagamentu finál nian. “Selu ka la selu, ida ne'e depende ba ministériu sira ne'ebé simu knaar atu ezekuta ida ne'e,” Sara Lobo esplika.

Tempotimor (Dili) – Reprezentante povu iha uma fukun Parlamentu Nasional (PN) fó parabens ba feto Timor-Leste tomak, ne'ebé iha Domingu (03/11/19) horseik, komemora loron nasionál nian ba dala 44.

"Parabens ba feto Timor-Leste, ne'ebé horseik komemora Loron Nasionál Feto. Agora, feto mak tuur iha meza ne'ebá. Signifika katak, feto forte no nasaun sei forte liután," dehan Prezidente Komisaun E, Abel Pires iha plenária PN, Segunda (04/11/19).

Iha fatin hanesan, Deputada Maria Barreto husi Bankada CNRT fó mós votus susesu no parabens ba feto Timor-Leste ne'ebé horseik komemora loron nasionál ba dala 44.

"Ba dahuluk ha'u nia parabens ba feto maluk timoroan sira, liuliu ha'u nia onra ba sudoza Maria Tapó no eroi sira seluk ne'ebé  mate tanba luta ba libertasaun nasionál nian," dehan Barreto.

Entretantu, deputada UDT/FM Isabel Ximenes mós fó parabens ba feto TL nian ne'ebé horseik komemora Loron Nasionál Feto Timor-Leste.

Tempotimor (Dili) – Vise I Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Angelina Sarmento fó hanoin ba VIII Governu Konstitusionál, atu halo polítika ne'ebé refleta ba realidade. Nia dehan, labele halo polítika tanba de'it polítika.

"Reseita ne'ebé Estadu no Governu ida ne'e atu ezekuta ba 2020, hamutuk billaun $1.95, besik billaun rua. Entaun, ami nia preokupasaun mak Governu nia polítika ne'e refleta ba estatístika sira iha seitór sosiál, ekonomia no infraestrutura ka lae? Keta halo polítika pur polítika de'it. Tanba, sira adere mós ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN)," dehan Vise PPN ne'e iha PN, Segunda (04/11/19).

Angelina duvida, depois to'o tinan lima mandatu remata, sei la hetan rezultadu husi ema sira ne'ebé iha direitu benefisiáriu ba rekursu sira ne'ebé estadu investe.

Reprezentante povu ne'e mós fó hanoin katak, osan fundu mina rai ne'e, osan povu nian.

Tempotimor (Dili) – Deputadu António da Conceição iha audensia komisaun Parlamentu Nasionál nian, Tersa (29/10/19) husu ba Ministru  Transporte no Komunikasaun  (MTK), José Agustino atu promove telekomunikasaun CS Link. Tuir deputadu ne'e, na'in ba telekomunikasaun ne'e timoroan.

"Ita presiza fó oportunidade hodi iha komérsiu livre. Uluk, kuandu iha Timor Telecom de'it, deputadu sira iha ne'e duni mak halo kontra, hodi halo komérsiu livre ne'e. Tanba ne'e, mak ohin iha ona TT, Telemor, Telkomcel. Mas agora rai na'in ida atu halo investimentu ba ida ne'e, ita preokupa fali ninia kapasidade rekursu umanu," dehan deputadu António.

Nia dehan, ita preokupa Timoroan investe iha área ne'e. Maibé la preokupa sira ne'ebé mai lori timor nia osan ba liur.

"Ita preokupa rai na'in ida atu investe iha ne'e. Mas ida ne'ebé mai foti ita nia dolar sai ba liur, ita la preokupa fali. Ita presiza halo sedensia ruma, atu rai na'in mós hahú investe. Nune'e CS Link ne'ebé mak daudaun atu halo kompetisaun iha merkadu, ita fó oportunidade," dehan António.

Tempotimor (Dili) –  Ministériu Transporte no Komunikasaun (MTK) ezekuta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2019 nian, atinje ona %80.

"Orsamentu tinan 2019 ba Ministériu Transporte no Komunikasaun (MTK) hamutuk US$ 7.628.70 millioens dolares Amérika. Nune'e ezekuta ona US$ 6.102.695.77 millioens ho pursentu %80, bazeia ba free balance," dehan MTK, José Agustino iha plenária bainhira hala'o audiénsia ho Komisaun C, D, E, F Parlamemtu Nasionál, Tersa (29/10/19).

Nia afirma, pagamentu sira ne'ebé hala'o ona mak hanesan pagamentu atuál hamutuk $ 3.965.342.9 ho pursentu 48.44, obrigasaun $ 1.305.819.78 ho pursentu 17.2, komprimísiu $ 1.101.533.90, ho pursentu 14.44," MTK ne'e esplika.

Nia akresenta, balansu ne'ebé sei iha MTK uza pursentu 20 husi pursentu 80 ne'ebé ezekuta ona. "Balansu ne'ebé sei iha hamutuk $ 1.525.374.23 ho pursentu 20," nia dehan

Ministru subliña, orsamentu ne'ebé aloka ba MTK to'o agora natureza servisu nian, ne'ebé rekolla taxa ba Governu, liuhusi diresaun direta sira hamutuk $ 2.760.435.94 millioens.

“Nune'e totál reseita husi diresaun direta no in-direta sira ne'ebé rekolla taxa hamutuk $ 6.760.38.90 millioens.

Tempotimor (Dili)-Hafoin hein kuaze fulan hirak nia laran, ikus mai deputadu sira iha Parlamentu Nasionál (PN) haksolok ho “prezensa” karreta foun ho marka Pajero Sport hamutuk 35 iha edifisiu ne’ebé sira ho orgullu hanaran Uma Fukun ne’e.

Darwin_Optic

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter