Wainhira ain sama iha rai ki’ik ne’e, hela iha uma mestri sira nian ne’ebé mak Governu Indonézia husik mai timoroan sira, uma ne’e mos nia fundasaun hahú dodok no monu ba dadauk, udan been turuk habokon isin tanba kalen kuak husi sorin ba sorin.
Wainhira rai nakdoko, dalan úniku atu salva moris mak halai sai husi uma laran.
Tauk kahur triste sai ida deit “maun sira haree de'it ba, uma ne’e nia fondasi monu hotu ona, rai nakdoko ne’e halo ha'u halai sai, tanba tauk uma monu hanehan ha'u” hateten Warikoan ne’e hodi hatudu uma nia kondisaun aat ba jornalista sira.
Situasaun real ne’e nudár sasidik ida ne’ebé nia forsa maka'as liu laloran nia si'ak ne’ebé hakilar iha tasi Atauro nian, maibé edukadór ne’e nunka foti pasu ida ba kotuk “ha'u husu mos ema la mai hadi'a ne’e husik ha'u hela nafatin” nia haktuir.
Tuir observasaun, uma ne’ebé profesór hela ne’e mós la iha te’in fatin, tanba ne’e profesór halo barraka ki’ikoan ida iha uma ninin hodi te’in.
Iha fatin hanesan, profesór transforma sintina hodi hamahan isin, tan deit tauk uma Estadu atu hanehan.
“uma ida ha'u hela dadauk ne’e, uluk sintina, maibé tanba uma nia kondisaun la di'ak entaun ha'u mai hadi'a hodi hela de'it” dehan profesór ida ne’ebé hadi'a haris fatin hodi hela besik iha Eskola Filial Beloi.
Molok ne’e, iha tinan 2007, Governu anteriór, Ministériu Edukasaun foti ona dadus no promete ba profesór ne’e atu hadi'a hela fatin “Governu nia planu ne’e midar de'it iha ibun tutun maibé la akontese ida " dehan profesór ho mataween nakonu.
Edukadór ne’e, husu ho halerik ba Ministériu Edukasaun atu haree ba realidade ne’e, hodi hamenus netik realidade ne’ebé nudár naha todan iha kabás, maibé Governu nudár aman ba nasaun ne’e mos la fiar halerik hirak ne’e.
Husu ho haraik-aan, maibé governante dehan profesór sira moras mentál.
“Iha tinan 2002 ami sidauk koloka professor sira, ne’e nia bosok, ha'u hetene ona katak nia la’os ema di'ak, ami koloka professor ba iha Atauro ne’e iha tinan 2007, maibé la buat ida ami sei verifika dadus” dehan Diretór Jerál Asuntu Polítika No Parseria Ministériu Edukasaun Antoninho Pires.
Kontribuitór Tempo : Muaa-Hotxava.
