“Ha’u ko'alia frankamente iha tinan hirak ba kotuk ita komesa rejista krime ilísitu iha ita nia rai. Ema uluk dehan Timor-Leste bele sai fatin tránzitu ba droga, preukupasaun ami-nia nu’udar autoridade seguransa, se ita la ajusta ita-nia lei ruma atubele reforsa lei númeiru 2/2017 kona-ba ilísitu droga, ho nia mekanizmu kontrolu sira, ba futuru Timor -Leste sai fatin konsumu no fatin produs droga”, dehan Komandante Jerál PNTL, Komisáriu Faustino da Costa hafoin seremónia aniversáriu Unidade Espesiál Polísia ba dala-13, iha UEP Bairo Pite, tersa (16/08).
Tanba lei dala ruma sai bareira liliu ba instituisaun hanesan polísia kriminál halo nia serbisu hanesan iha lei númeru 2/2017 kona-ba ilísitu droga iha lei fó kompeténsia ba Polísia Siéntifika Investigasaun Kriminál (PCIC), atu atende kazu droga, maibé iha lei refere mós mensiona Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) no Misnistériu sira seluk ho toma responsavél halo deseminasaun ba lei ne’e, tanba presiza iha ajustamentu balun para nune’e hamutuk prevene krime droga sira ne’ebé mosu iha Timor-Leste.
Atu kombate droga iha Timor-Leste ba oin PNTL sei estabelese Unidade Sinotex iha fronteira, tuir lei orgánika PNTL nian atubele haree no kontrola sasán siran e’ebé lei bandu.
Ba unidade ne’e sei serbisu hamutuk ho Postu Integradu Unidade Patrollamentu Fronteira (UPF) hodi kontrola atividade tranzaksaun droga iha Timor-Leste liliu iha fronteira.
“Agora dadaun ami sei esforsu halo koperasaun ho parseiru PNTL nian, hodi apoia ita fasilidade ba estabelesimentu Unidade Sinotex, tanba Unidade Sinotex ekipamentu ne’ebé bele detekta explosaun armas , dokumentu falsu no deteksaun droga, tanba ne’e ekipamentu moderna bainhira ita estabese ida ne’e”, esplika nia.
Dadaun ne’e, Komandu Jerál PNTL prepara ona rekursu haruka ona ofisiál no sub altarnu na’in-rua ba tuir formasaun iha Austrália no Portugal oinsá atu halo operalizasaun mákina Sinotex ne’e rasik.
Estabesimetu Unidade Sinotex hein lei organika PNTL hetan promulgasaun ona husi Prezidente Repúblika.
Hatan kona-ba kapasidade PNTL halo auto notísia ba Ministériu Públiku bainhira de’it suspeitu ba droga maibé tribunál aplika de’it medida koasaun, Komandante Jerál PNTL ne’e hatete, PNTL ne’e la’ós na’in ba prosesu, maibé nain ba prosesu mak Ministériu Públiku ka prokuradór Jerál.
“Ita-nia lei mak dehan nune’e ha’u labele ko’alia ba ema nia desizaun tribunál nian, tanba halo detensaun ba droga ne’e ekipa konjunta”, afirma nia.
Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasionál ne’ebé trata ba asuntu Defeza Seguransa no Negosiu Estrajeiru José Agostino Siqueira ‘Somotxo’ hatete, nia parte konkorda atu halo ajustamentu ba lei númeiru 2/2017 kona-ba ilísitu droga.
“Maibé ida-ne'e depende ba parlamentu nia haree karik nesesáriu atu halo ami komisaun B prontu atu fó apoiu”, deklara nia.
Kona-ba desizaun Tribunál aplika medida koasaun Termu Identidade Rezidénsia (TIR) ba arguidu na’in-sia (9) ne'ebé envolve kazu ilisitu ba droga ne'e desizaun tribunál nian.
“Prosesu ida-ne'e liuhusi proseu juridiku ida husi Ministériu Públiku, mak tribunál foin deside ba desizaun ida, ita-nia justisa ne'e la'ós to'o ho to'o ita aplika kedan media ida todan’, dehan nia.
Ba desizaun tribunál ne'e la’ós atu hamate serbisu PNTL no PCIC nian, bainhira detein supeitu sira konsumu droga to'o tribunál aplika medida ida kaman , PNTL no PCIC ne'e la’ós autoridade judisiáriu sira ne'e atu halo identifikasaun no investigasaun hodi remete ba Ministériu Públiku, maibé to’o tribunál mak deklara iha lejitimu hodi kondena ema ne'e los ka sala.
Eis Ministru Interior, Rogeiro Lobato hatete, presiza hadi’a sistema judisiáriu iha Timor-Leste liliu ba lei sira, nune'e ba futuru bele fó justisa ne'ebé proporsionál imparsiál, no justisa ne'ebé justu ba sira.
“Ita presiza hadi’a ita-nia lei atu nune'e justisa ne'ebé justu ba sira”, dehan nia. (*)