Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Problema igualidade jéneru iha Ministériu Obras Públiku (MOP), sai preokupasaun deputada Veneranda Lemos Martins no Maria Barreto, iha audiénsia ho MOP, Salvador Pires hamutuk ho ninia komitiva, Segunda (25/10/19) iha Parlamentu Nasionál.

“Señor ministru nian komitiva tuur iha oin ne'e, ha'u triste tebetebes. Tanba, Timor-Leste ne'e, investe barak tebes ba asuntu igualidade jéneru no TL hato'o ninia relatóriu iha komíte CEDAW kada tinan. Maibé, ita boot zero kortadu atu haree ba asuntu jéneru," dehan deputada husi Bankada CNRT ne'e iha audiénsia.

Deputada ne'e dehan, nia preokupa tebes ho igualidade jéneru iha Ministériu Obras Públiku (MOP) nian. Tanba, durante audiénsia ho komisaun C, D, E, F iha salaun plenária PN ne'e, husi MOP nia komitiva maioria mak mane. Feto ida de'it.

"Ida ne'ebé tuur iha oin ne'e feto ida de'it. Seraké ita Timor-Leste ne'e laiha feto mak matenek atu partisipa iha Obras Públiku ninian? Ka asuntu Obras Públiku ne'e ba asuntu mane de'it? Feto kapasitadu ita boot hasai hotu tiha? Triste. Feto kapasitadu ita boot hasai hotu tiha husi ita boot nia gabinete no ministeriu," dehan membru Komisaun F ne'e.

Entretantu, deputada Maria Barreto husi bankada CNRT mós lamenta ho igualidade jéneru nian iha MOP, tanba relatóriu laiha feto mak hetan benefisiáriu ba obra sira.

"Implementasaun deklarasaun Maubessi ne'e, to'o iha ne'ebé ona? Oinsá ita boot nia koordenasaun ho Sekretária Estadu Igualidade no Inkluzaun (SEII). Ema na'in hira mak hetan benefísiu? Tanba, ha'u haree iha livru rua, ha'u  la hetan indikador husi feto mak sai benefísiu iha projetu sira," dehan Maria.

Tempotimor (Dili) – Iha posibilidade, Partidu Congreso Nacional Reconstrução Timorense (CNRT), lori Prezidente Repúblika (PR), Francisco Guterres Lú Olo ba tribunál. Tanba, viola membru Governu indijitadu na'in sia (9), nia direitu umanus.

"Desizaun Prezidente Repúblika nian ne'e foti tuir kompeténsia. Mas, kompeténsia ida ne'ebé bele kontrária ho konstituisaun, tanba direitu umanus. Ne'e, ema nia direitu. Ha'u tau ita boot iha ne'ebá, dehan ha'u la gosta o, ha'u hasai tiha o, nusa!" dehan Prezidente Bankada CNRT, Duarte Nunes ba tempotimor.com iha Parlamentu Nasionál (PN), Sesta (25/10/19).

Nia esplika, nu'udar nasaun ida, Timor-Leste mós iha tribunál. “Kuandu ema ne'e ita la satisfeitu, tanba direitu internasionál mós proteje ita, ne'ebé bele (ba tribunál)," dehan Duarte.

Duarte afirma, bainhira atu lori ba tribunál, presiza rona mós husi membru Governu indijitadu sira ne'ebé Prezidente Repúblika la fó pose. Nia dehan, tanba ema sira ne'e mak iha direitu.

Tempotimor (Dili) – Deklarasaun Primeiru Ministru (PM) Taur Matan Ruak katak nia prontu atu hasoru Eleisaun Antesipada (EA), konvida opiniaun oioin husi deputadu iha Parlamentu Nasionál (PN).

“Eleisaun Antesipada? Ami (CNRT) ne'e esperensia tiha ona. Estetementu ne'e Primeiru Ministru mak halo. Intensaun saida? Ite boot sira husu ba Primeiru Ministru. Ne'ebé, ba CNRT di'ak hela,” hatete Prezidente Bankada CNRT, Duarte Nunes iha Parlamentu Nasionál, Kuarta (23/10/19).

Iha sorin balun, Deputadu KHUNTO António Verdial katak atu ba fali eleisaun antisipada, di'ak liu lee filafali Konstituisaun RDTL.

"Estatementu balun ne'ebé hakarak Eleisaun Antesipada, ha'u atu hatete katak, di'ak liu ita lee no haree konstituisaun, hala'o servisu tuir Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste (K-RDTL), haruka,"  dehan Verdial.

Tempotimor (Dili) – Deputadu AMP, Sabino Soares ‘Guntur’ konsidera Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú-Olo ukun ho autoritáriu, maski Timor-Leste adota sistema demokrasia.

Guntur hatete lia hirak ne'e, relasiona ho membru Governu indijitadu na'in 9, ne'ebé to'o agora seidauk hetan tomada pose husi Prezidente Repúblika.

“Membru Governu indijitadu na'in 9, hetan kondenasaun husi Prezidente Repúblika. Maski Tribunál Rekursu anunsiu katak membru Governu indijitadu sira ne'e laiha kazu,” hatete Guntur iha Parlamentu Nasionál, Kuarta (23/10/19).

Alende ne'e, deputadu Duarte Nunes husi Bankada CNRT katak bainhira Prezidente Repúblika la fó razaun kona-ba membru Governu indijitadu ne'ebé to'o agora seidauk hetan pose, CNRT sei mantein lista ne'ebé iha.

"Ami hein prezidente fó nia sala para ami troka. Sei ami tau ita boot sira iha fatin ida, tanba de'it PR la gosta ema ne'e, atu troka ne'e la justu. Tan ne'e, CNRT sei mantein to'o tinan 10 mós di'ak, tanba ema ne'e mós direitu iha," nia tenik.

Tempotimor (Dili) – Konsellu Diretiva-Aliansa Mudansa ba Progresu (KD-AMP), seidauk iha hanoin atu ba Eleisaun Antesipada (EA), bainhira polémika membru Governu na'in 9, seidauk rezolve.  

“Deklarasaun Primeiru Ministru Taur Matan Ruak kona-ba ida ne'e, dala ruma faze ida atu hatán de'it ba deklarasaun KHUNTO iha Parlamentu Nasionál. Tanba, AMP seidauk iha diskusaun, seidauk tuur hamutuk hodi hanoin problema to'o boot, hanesan Eleisaun Antesipada,” hatete Deputadu CNRT, Duarte Nunes iha Parlamentu Nasionál, Tersa (22/10/19).

Molok ne'e, remata hasoru malu ho Prezidente Repúblika iha Palásiu  Prezidensiál, Bairru-Pite, Dili, Tersa, PM Taur Matan Ruak ba jornalista katak, nia prontu atu ba Eleisaun Antesipada, bainhira polémika kona-ba membru Governu na'in 9 labele rezolve.

Duarte hatete, AMP seidauk iha hanoin to'o iha Eleisaun Antesipada. Maibé, nia dehan, AMP tenta atu rezolve polémika membru Governu na'in 9, ne'ebé la hetan pose husi Prezidente Repúblika.

"Ami AMP seidauk ko'alia, ami iha ona intensaun atu haree took problema ne'ebé sira ezije ne'e to'o iha ne'ebé. Karik, loron ida ami mós bele hola desizaun hamutuk. Karik iha intensaun hamutuk, para atu hato'o lista foun karik. Ami bele ko'alia para PM bele hato'o lista foun," dehan Duarte.

Nia dehan, AMP sei hola desizaun ba deklarasaun deputadu KHUNTO nian, ne'ebé provoka PM hasai deklarasaun kona-ba Eleisaun Antesipada.

"Tanba iha bankada, ida ne'ebé ami hakarak, ami bele hato'o. Ne'ebé, ami sei tenta ko'alia desizaun saida mak ami hola kona-ba deklarasaun deputada Olinda Guterres nian, depois PM hasai estatementu ida ne'e. Ne'ebé, ida ne'e sei parsiál husi AMP, seidauk anivél AMP," deputadu ne'e afirma.

Tempotimor (Dili) – Deputadu opozisaun iha Parlamentu Nasionál husu ba Governu daualu ne’ebé lidera husi Primeiru Ministru Taur Matan Ruak, atu hatudu rezultadu serbisu loron 100.

Deputadu husi Bankada FRETILIN, Dario Madeira sisi promesa Governu bainhira simu pose katak sei halo esforsu hotu-hotu iha loron 100, hodi hatudu rezultadu ba povu Timor-Leste.

“Ha’u reprezenta (povu) iha Parlamentu Nasionál ida ne'e, hakarak atu ko'alia tanba tempu mós besik ona. Orsamentu ba tinan 2020 atu mai ona PN, atu tama ba diskusaun,” Dario deklara iha PN, Tersa (15/10/2019).

Hanesan deputadu ne’ebé durante ne’e tuun ba hala’o kontaktu eleitorál iha baze, Dario hatete, nia sempre simu pergunta barak kona-ba kestaun ne’e.

Tanba ne’e, nia dehan, nu’udar reprezentante povu, nia iha obrigasaun ida atu husu tutan ba Governu kona-ba promesa ne’ebé halo ona.

“Hahú formasaun Governu (VIII) Señor Ministru sempre koalia katak “ami sei halo esforsu hotu-hotu iha 100 dias ami sei hatudu rezultadu,” dehan Dario hodi repete promesa ne’ebé Governu fó.

Maibé, nia hatutan, ohin loron povu husu rezultadu serbisu loron 100 mak ne’ebé?.

“Halo favor hatudu ba votante sira par sira mós bele hatene ida ne'e,” dehan nia.

Deputadu ne’e dehan, promesa ba loron 100 ne’ebé Governu AMP fó to’o ohin loron prejudika nafatin povu, liuliu iha área  Saúde, Bee-moos, Agrikultura, no Infraestrutura.

“Área hirak ne’e iha baze sei nafatin sai problema,” dehan nia.

Tempotimor (Dili) – Bankada FRETILIN iha Parlamentu Nasionál (PN) husu ba bankada Governu atu labele 'show force' ba proposta lei atividade petrolífeiru no lei fundu petrolífeiru ne'ebé hetan veto husi Prezidente Repúblika. Tanba, tuir bankada oposizaun ne'e, buat ida mak inkonstituisionalidade kontinua inkonstituisionalidade.

"Se ita hakarak show of power ne'e ita la'o. Maibé, ita la muda buat ida. Ida inkonstituisionalidade kontinua inkonstituisionalidade. Tanba la tuir buat ne'ebé mak tribunál hatudu nia konsekuénsia mak diploma ne'e sei la hetan promulgasaun," deklara Prezidente Bankada FRETILIN, Aniceto Guterres Lopes iha plenária PN, Tersa (08/10/19).

FRETILIN husu ba bankada Governu, atu halo reformulasaun ba diploma rua ne'ebé hetan julga husi Tribunál Rekursu no inkonstituisionalidade.

"Husu ba bankada Governu, mai ita hamutuk halo reformulasaun ba diploma sira ne'e, hanesan obrigasaun konstituisionál atu kumpri Konstituisaun RDTL no desizaun tribunal, nu'udar desizaun aas liu iha estadu Timor-Leste," dehan Aniceto Guterres.

Hatán ba deklarasaun ne'e, Prezidente Bankada CNRT Duarte Nunes katak, bankada Governu iha ona kondisaun ba halo reformulasaun ba diploma lei atividade petrolífeiru no lei fundu petrolífeiru.

Iha fatin hanesan, Bankada Partidu Libertasauan Povu (PLP), Maria Angelina Sarmento katak PLP prontu halo apresiasaun ba artigu ne'ebé mak ein kestaun.

"PLP Laiha objetivu show force. Maibé, oinsá mak show force be with dezenvolvimentu ba povu ida ne'e, atu lori dezenvolvimentu ne'ebé di'ak no sustentavel," dehan Maria.

Tempotimor (Dili) – Ajenda plenária iha Parlamentu Nasionál (PN), Segunda (07/10/19) kansela. Tuir Vise II Prezidente Parlamentu Nasionál, Luis Roberto kanselamentu ne'e bazeia ba regulamentu PN nian artigu 5 (lima), kona-ba subtituisaun.

Iha regulamentu ne'e, Luis hatutan, bainhira deputada ida la prezensa iha PN loron tolu tutuir malu, presiza halo karta notifikasaun ida ba bankada rasik hodi subtitui deputada balun.

"Maibé Deputada Helena Martins Belo ho Lucia Taeki, ne'ebé halo hela viajen espesiál ba Italia ne'e ba hala'o servisu misaun PN nian. Tanba ne'e, la presiza subtitui. Se ita kada komisaun ida bainhira hetan viza hala'o viajen ba liur, hotu-hotu iha subtitui ne'e razaun oinsá? Hau konsidera subtitui ne'e hanesan eiru ida," hatete Luis Roberto iha PN, Segunda (07/10/19).

Vice Prezidente PN ne'e esplika, antes karta husi Komisaun F relasiona ho viajen deputada nain rua nian ne'e ba Italia, tama ona iha meza PN, Prezidente PN mós hatún ona despaixu pozitivu iha dia 19 setembru, katak deputada nain rua ba hala'o enkontru ida iha Italia. Ida ne'e, luis dehan, hanesan hala'o misaun PN nian.

"Ho razaun hirak ne'e, mak ohin kansela plenaria ba loron ohin. Se la kansela ou suspensaun ba plenária, signifika katak ohin ne'e lidera deputadu hamutuk 66," dehan Roberto.

Roberto dehan, nune'e meza nafatin mantein pozisaun bazeia ba regulamentu no estatutu deputadu sira nian iha artigu 9 alinea 1 katak kuandu deputada vizita espesiál ba rai liur, la presiza Subtitui.

Bazeia Ba Rejimentu

Entretantu, deputadu Francisco Miranda Branco hatete subtitui temporaria ba Deputada Ilda Maria da conceição hodi servisu temporaria ba Deputada Cidalia Mesquita Ximenes nia fatin no subtitui temporariu ba Deputada Rosela da Costa hodi servisu temporaria ba Deputada Helena Martins Belo nia fatin.

"Subtituisaun ne'ebe mak ami halo ne'e, bazeia ba estatuta no rejimentu. La'ós liuhosi dalan maioria ou menoria. Tanba Deputada Helena Martins Belo ba hala'o estudu komparativu iha Italia," dehan Vise Prezidente Bankada FRETILIN, Francisco Miranda Branco iha PN, Segunda (07/10/19).

Nia dehan, subtituisaun ba deputada la viola regra ruma. Tanba, antes ne'e desizaun husi meza mós iha ona konkordansia. Maibé, mai fali iha plenaria mak kestiona.

Nia afirma, relasiona ho subtituisaun ne'ebé iha, la'ós atu aumenta númeru deputada. Tanba, tuir Branco, deputadu nafatin mantein 65 la iha mudansa ba numeru deputadu.

Subtituisaun ida ne'e, Branco hatete, tuir servisu polítika Parlamentu nian, bele hala'o servisu iha liur. Maibé, nia votus prevalese nafatin labele lakon tenke iha votus nafatin. Tan ne'e, halo subtituisaun.

"Estatutu fó dalan atu subtitui ida hala'o servisu polítiku nian iha rai liur. No ida subtitui tanba presiza iha direitu ba votus,” tenik Branco.  

Page 3 of 3
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter