Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili)- Ekipa Konjunta husi Asosiasun Tane Konsumidor Timor-Leste (ATKTL), Autoridade Inspesaun no Fiskalizasaun ba Atividade Ekonomíka Sanitaria no Alimentar, Institutu públiku (AIFEASA,ip) no Diresaun Nasionál Regulasaun Komersiál no Protesaun Konsumidór (DNRKPK) konsege identifika Loja Creative Furak, Bidau Akadiru-Hun fa’an fós at ho marka (Tali-Merah) hamutuk kontentór lima.

Jurista Asosiasun Tane Konsumidor Timor-Leste (ATKTL), Juvêncio Amaral hatete, fós ho marka Tali Merah ne'e, Kompaña Creative Furak importa husi Repúblika Indonézia iha inisiu fulan-jullu ho agostu nia laran, ho totál kuaze kontentór lima.

“Horisehik lokraik, ami simu denunsia ida husi konsimidora ida, kona-ba prátika ilegál husi Loja Creative Furak ne'ebé lokaliza iha bidau akadiru hun. Kona-ba fós hamutuk kontentór lima, ne'ebé ho marka Tali Mera, impakota iha sakola, ka karon kór mutin ho kór mean oituan, depois sira tranporta husi marrítima, ho ró husi Indonézia mai Timor”, dehan nia ba www.tempotimor.com, liuhosi telefone, sesta (13/08).

Maske, fós ne'e rasik seidauk liu prazu, maibé tanba iha prosesu transportasaun dalaruma hetan kontaminasaun husi tasi ben, tanba ne'e fós ne'e hetan kauza no estragu.

Tanba iha informasaun ne'ebé denunsia husi konsumidora ida ne'ebé la fó sai ninia identidade, nune'e ATKTL deside tun kedas ba terenu hamutuk ho AIFAESA no diresaun nasionál husi Ministériu Turizmu Komersiu no Industria (MTCI).

Nune'e, iha sesta (13/08) ekipa deside halo análiza bazeia ba lei sira ne'ebé vigór liliu ba konsumu ninian, no bainhira iha terenu konsege identifika duni hanesan saida mak relata husi konsumidora.

“Depois ohin tun ba ho kuesidénsia tanba ohin diresaun ida husi MTCI, Diresaun Nasionál Regulasaun Komersiál no Protesaun Konsumidór (DNRKPK), iha ne'ebá entaun ami konvida malu no akompaña malu, ami ba ne'eba los duni katak buat ne'e iha prátika ilegál”, dehan nia.

Ho ida ne'e, AIFAESA no Diresaun Nasionál Regulasaun Komersiál no Protesaun Konsumidór (DNRKPK) foti ona amostra, tanba ne'e hanesan krime ida ne'ebé kontra direitu konsumidór sira-nian nune'e sei implika ba sansaun multa no sansaun Administrativa balun.

"Tanba tuir lei, uma ves ke sasán ne'e kontaminadu no estragadu ona, labele ona koloka iha merkadu konsumu. Maibé muitu pelo kontráriu, sasán ne'e at tiha ona, sira orienta fali inan feton kontrata fali sira lori ho lafatik ba hamoos tiha, e separa tiha ida at ho di’ak, depois sira repakota fali ka petin ulan fali ba karon foun hodi fa’an”, afirma nia.

Tuir informasaun, atividade ne'e Loja Creative Furak hala'o desde semana ida ona, nune'e dadus ne'ebé mak ATKTL asesu ne'e nota katak fós ne'ebe loja refere (peting ulan) ne'e distribui ona ba loja sira iha Dili laran, inklui munisípiu Baukau, Likisá no Ermera.

Tanba ne'e, Asosiasaum Tane Konsumidor apela nafatin ba konsumidór sira iha munisípiu Dili, Baukau, Ermera no Likisá, bainhira hola fós ho marka Tali Merah tenke kuidadu tanba ekipa identifika ona fós ne'e ladun seguru ba saúde.

“Tanba atetude ka Loja Crietive Furak ninian ne'e bele koloka risku ba konsumidór sira-nia vida no saúde. E kazu ida ne'e kazu sensitivu oituan, tanba ida ne'e ita labele halimar ho ema nia vida no ema nia saúde”, dehan nia.

Maibé prosesu la’o hela no iha ona AIFAESA, fiar katak sei implika ba iha multa no sansaun administrativa balun. (*)

Tempotimor (Dili)- Autoridade Inspesaun Fiskalizasaun Atividade Ekonómika Sánitaria no Alimentar (AIFAESA) suspende ona empreza Bread Talkingliu nia atividade, tanba la tuir dekretu lei númeru 28/2011, ne'ebé ko'alia kona-ba kondisaun ijiene.

Tempotimor (Dili) - Rezultadu inspesaun husi Autoridade Inspesaun Fiskalizasaun Atividade Ekonómika Sanitária no Alimentár (AIFAESA) hatudu katak, ayam potong ne'ebe fa'an iha loza no kioske barak mak liu ona prazu.

Tempotimor (Dili) – Komisaun D, Parlamentu Nasionál (PN) halo redús OJE 2020 ba Autoridade Inspesaun no Fiskalizasaun ba Atividade Ekonómika, Sanitária no Alimentár (AIFAESA) hamutuk $40.000 husi proposta millaun $1.300 resin.

"Komisaun D preokupa ho OJE tinan fiskál 2020 ne'ebé sa'e maka'as ba billaun $1.950. Entaun Governu no Parlamentu Nasionál haree oinsá para atu redús uitoan. Tan ne'e, AIFAESA nian hasai $40.000 husi milliaun $1.300 resin ne'ebé Governu prevé iha OJE 2020," dehan Koordenadór AIFAESA, Abilio Oliveira Serreno iha PN, bainhira remata audiénsia ho komisaun D, Tersa (19/11/19).

Nia afirma, osan ne'ebé mak Governu no PN ko'a husi AIFAESA ne'e, parte ida ne'ebé tau iha rezervadu nian. Inklui mós direitu viajem %15 ne'e mak hasai hotu.

Maski nune'e, tuir Abilio, Governu tau ona osan ba laboratóriu nomós armajem ne'ebé durante ne'e sai AIFAESA nia difikuldade no preokupasaun.

Tempotimor (Dili) – Xefe Depertementu Toxicology Laboratóriu Nasionál, Hospitál Nasionál Guido Valadares (HNGV), Gaspar Pinto dehan, produtu importasaun hirak ne'ebé tama iha Timor-Leste, tékniku sira tenke teste uluk nia sample mak bele hatán hodi importa mai rai-laran.

"Fulan tolu, molok sasán tama mai Timor-Leste, tenke haruka uluk sasán ne'e nia sample mai, para tékniku labóratoriu sira halo teste. Rezultadu husi teste ne'e mak bele deside, sasán hirak ne'e bele ou labele, tama mai rai-laran,” Gaspar Pinto informa ba jornalista iha edifísiu AIFAESA, Kinta (07/11/19).  

Gaspar mós sente laran kraik ho sistema ne'ebé agora iha. Nia dehan, sistema agora ne'e perigozu uitoan. Tanba, tuir Gaspar, bainhira sasán tama tiha rai-laran mak AIFAESA duni fali. Nia dehan, sistema hanesan ne'e la justu.

“Agora ne'e, sasán tama tiha Timor-Leste mak ami foin duni fali. Ida ne'e la justu ba Timor," Gaspar dehan.

Tuir Gaspar hatene, tempu agora rede negósiu mundiál mak servisu hanesan ne'e. “Sira-nia jogu mak nune'e. Tanba, ema ruma halo negósiu, ema barak mak iha laran. Tantu, husi manajementu ka protokolu ne'e planu iha hotu ona," nia esplika.

Nia komenta, tempu agora mak Governu la fó importánsia ba sistema kontrolu produtu importasaun sira ne'e, sei fó impaktu ba jerasaun sira ne'ebé sei tuir mai.

"Hanesan baze ka fundasi kariik la metin. Tanba, ema sira halo negósiu ne'e kontinua halo explorasaun ba ita nia jerasaun maka'as. Sasan falsu sei tama barak, tanba ita la firme," dehan Gaspar.

Tempotimor (Dili) – Ho razaun laiha labóratoriu hodi halo análize, AIFAESA, Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP) inklui Ministériu Saúde (MS), labele deteta foos plástiku ne'ebé tama iha rai-laran.

Ba jornalista, Koordenadór AIFAESA, Abilio José Sereno rekoñese, kestaun seguransa ba ai-han ne'ebé sirkula iha rai-laran sai preokupasaun ba ema hotu-hotu. Tantu, ukun na'in sira.

"Atu halo konkluzaun no fó resposta loloos ne'e, presiza instrumentu sientífiku hanesan laboratóriu mak bele indetifika katak, produtu ne'e di'ak ka falsifikadu ka plástiku. Maibé públiku hatene, durante asisténsia AIFAESA to'o agora laiha laboratóriu ne'ebé AIFAESA labele halo buat ida," dehan Abilio iha edifísiu AIFAESA Kaikoli, Kinta (07/11/19).

Abilio haktuir, informasaun ne'ebé sai iha facebook katak, foos ho marka Globus te'in tiha sai fali plástiku iha loron balun nia laran.

"Akontesimentu ne'e fó sai husi facebook katak, foos ida marka globus ne'e katak, señora ne'e te'in foos ne'e sai tiha etu, depois liu loron haat, nabeen tiha depois sai fali plástiku. Ne'e ita bele dehan katak komik. Maibé, hanesan instituisaun ida, AIFAESA iha obrigasaun atu servisu hamutuk ho MAP no MS, hodi responde ba preokupasaun ne'e," dehan Abilio.

Iha fatin hanesan, Xefe Depertementu Toxicology Laboratóriu Nasionál Ministériu Saúde, Gaspar Pinto katak sira-nia knaar mak halo kontrolu ba kualidade bee, ai-han, aimoruk, alkóliku, mina no seluk tan, ne'ebé sidadaun Timor-Leste utiliza iha Timor Leste," dehan Gaspar.

Hatán ba kestaun ne'e, Gaspar komenta, sira-nia parte la'ós lakohi halo asaun ba kestaun ida ne'e. Maibé, ekipamentu reazente ne'ebé atu apoiu servisu mak laiha kualidade.

"Kona-ba ekipamentu ne'e, la'ós dehan laiha. Maibé, laiha osan atu hola ekipamentus reazente hodi apoiu ami para servisu di'ak ba nasaun Timor-Leste. Ida ne'e mak seidauk iha," nia tenik.

Alende ne'e, reprezentante husi Ministeriu Agrikultura no Peskas (MAP), Xefe Depertementu Produsaun Alimentar no Jestaun Pos-kolleta, Suzana C Vilanova katak, MAP laiha laboratóriu atu halo análiza kona-ba kestaun ne'e.

"Kona-ba foos aat ka plástiku ne'e, realidade duni. Mas, ita laiha laboratóriu atu teste ba produtu hirak ne'e nia kualidade," dehan Suzana.

Nia afima, kada tinan parte relevante hamutuk ho ajensia husu Governu atu tau atensaun ba laboratóriu, maibé to'o agora laiha.

“Entaun, bainhira mak ita bele estabele laboratóriu kiik ida, hodi halo teste ba produtu sira ne'ebé tama mai Timor-Leste," nia dehan.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Parlamentu Nasionál  (PPN) husu instituisaun Autoridade de Inspesaun e Fiskalizasaun da Atividade Ekonomika Sanitaria e Alimentar (AIFAESA) atu kontinua halo kontrolu sasán sira ne'ebé liu ona prazu to'o munisípiu, hodi nune'e bele garantia saúde di'ak ba sosiedade komum.

"Ita husu para AIFAESA mantein kontrolu. Tanba impaktu husi ai-han liu ona prazu bele lori situasaun ladi'ak ba saúde konsimudór sira. Tanba, konsumidór mak povu Timor-Leste, entaun programa haforsa liután, la'ós iha de'it Dili, maibé ba mós munisípiu sira hanesan Bobonaro, Covalima, Oé-Cusse no munisípiu sira seluk, tanba sasan la'os mai Dili de'it, maibé mai mós husi munisípiu sira," dehan PPN, Arão Noé de Jesus Amarál, Kinta (17/10/19).

Nia dehan, AIFAESA presiza duni loke nia kontrolu ba to'o munisípiu. Tanba, sasán sira ne'ebé liu prazu ne'e barak liu mak subar iha foho. Tanba, ita nia komunidade sira ladún hatene kona-ba ida ne'e.

Alende ne'e, deputadu Fabião de Oliveira husi Bankada FRETILIN mós husu Governu atu haforsa AIFAESA liuhusi apoiu laboratóriu, hodi nune'e bele deteta sasán sira ne'e. Nia dehan, sasan balun kontamina mós ho droga.

"Presiza halo identifikasaun ba ai-han sira ne'ebé fa'an iha loja. Tanba, foin daudauk ne'e ita haree katak, ita nia konsumidór sira sai vítima ba ‘Ayam Potong’ ne'ebé sira konsumi mas depois tama hospitál," afirma Fabião.

Page 9 of 9
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter