Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Semana oin, 28 Novembru 2019, Timor-Leste sei selebra tan loron boot no importante ida. Loron Proklamasaun Independensia Unilaterál, ba tinan 44.

La hanesan ho selebrasaun loron boot seluk, ba tinan ida ne'e, selebrasaun loron 28 Novembru, la hetan partsipasaun husi komunidade internasionál.

"Ate agora, tuir ultima reuniaun orgaun soberanu haat, laiha konvite ba liur no laiha pedidu ruma husi liur atu mai partisipa," dehan Vise Ministru Administrasaun Estatál, Abilio José Caetano iha Palásiu Governu hafoin halo enkontru ho Primeiru Ministru (PM), Tersa (19/11/19).

Enkontru durante minutu 10 nia laran, akompaña husi Diretór Centro Nasionál Chega (CNC), Hugo Fernandes, Abilio informa diretamente ba PM katak serimonia 28 Novembru 2019, sei hala'o iha Palásiu Governu nia oin.

"Tantu, ida ne'e de'it ami hato'o para Primeiru Ministru bele akompaña atividade preparasaun ne'ebé sei realiza iha Palasiu Governu ho razaun tanba tenke tuir istória Proklamasaun nian," Abilio tenik.

Tuir Abilio, Presidente Repúblika rasik mak sei sai hanesan inspetor da serimónia ne'e. Ne'ebé atividade ba tinan ida ne'e, Abilio dehan, hahú ho misa agradesimentu no isar bandeira. Iha mós  feira ne'ebé sei halo husi Ministeriu Komérsiu no Indústria durante loron 3-4 iha Centro Convenções Dili.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Interinu Rejiaun Administrativu Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA), Arsenio Paixão Bano katak atu halo dezenvolvimentu iha Atauro tenke liuhusi Oé-Cusse. Tan ne'e, tenke aprova uluk estatutu kona-ba Atauro nian.

"Atauro ami prepara tiha ona estatutu, liuhusi lideransa Dr. Mari Alkatiri. Tanba ne'e, Oé-Cusse atu tama iha Atauro so estatutu ba Atauro ne'e aprovadu. Tanba ami labele hakat nar-naran de'it," dehan Arsenio Bano remata audensia iha Parlamentu Nasionál (PN), Tersa (29/10/19).

Nia rekoñese, Zona Espesiál Ekonomia Sosiál Merkadu (ZEESM) Timor-Leste ne'e ba Oé-Cusse no Atauro. Maibé, nia dehan estatutu kona-ba Atauro nian tenke aprova lai.

"ZEESM Timor-Leste ne'e ba Oé-Cusse no Atauro. Maibé, atu tama iha Atauro, Atauro tenke iha estatutu. Estatutu ne'e, Dr. Mari Alkatiri haruka tiha ona. Sei iha intervensaun. Maibé, ha'u atu hateten katak buat hotu ne'e la'ós osan de'it. Maibé, buat hotu tenke iha esperiénsia, lideransa no seluk tan," dehan Bano.

Tempotimor (Dili) – Relasiona ho moras African Swine Fever (ASF) husi Afrika, ne'ebé hamate ona komunidade nia fahi iha Kapitál Dili kuaze 400 resin, Sekretáriu Estadu Meiu Ambiente, Demetrio de Carvalho do Amarál hatete, iha Dekretu Lei egenior públiku ne'ebé bandu komunidade labele husik arbiru fahi iha sidade laran.

Nia dehan, Prezidente Autoridade Munisípiu Dili (PAMD) mak hanesan entidade ne'ebé atu ezekuta Dekretu Lei egenior públiku ne'ebé bandu komunidade sira atu husik sira-nia animál arbiru iha sidade laran.

"Animál ne'ebé husik arbiru iha sidade laran, moris ho kondisaun ne'ebé la favoravel, entaun moras kona fahi arbiru. Depois fó mos perigu ba ema nia saúde tanba konsume na'an fahi ne'ebé hetan moras," esplika Demetrio iha Hotel Timor, Tersa (07/10/19).

Governante ne'e husu ba sosiedade hotu ne'ebé transforma nia-an mai moris iha sidade, hakarak atu hakiak animál presiza kria kondisaun ne'ebé di'ak atu animál labele hetan moras no liuliu labele estraga ambiente iha sidade laran.

"Iha sidade ne'e, ema mak atu hela hodi transforma moris. La'ós animál mós mai bou hamutuk hotu iha sedade," tenik Demetrio.

Tempotimor (Dili) –  Asosiasaun Juventude Nahareka (AJN), husu Governu atu tau atensaun ba komunidade Suku Nahareka, Postu Administrativa Ossú, Munisípiu Vikeke ne'ebé durante tinan sanulu resin ona, halerik nafatin kona-ba infraestrutura, liuliu estrada ne'ebé liga husi Ossú ba Suku refere.

Vise Koordenadór AJN, Joselino do Rosario Ximenes katak, Suku Nahareka dezde tempu uluk to'o mai ohin loron, seidauk asesu ba estrada, be moos no eletrisidade. Tanba ne'e, nia husu ba Governu atu tau matan mós ba povu Nahareka.

"Komunidade Nahareka dadaun ne'e, sei uza solar panel iha tempu kalan. Nune'e mós kondisaun estrada ne'ebé la di'ak, fó impaktu tebes. Susar ba komunidade atu lori nia produtu lokál hodi asesu ba merkadu iha postu no munisípiu," dehan Joselino iha jardin Fransisco Borja da Costa, Dili, Domingo (29/09/19).

Entretantu, iha fatin hanesan José Martins nu'udar membru AJN afirma, estrada, eletrisidade no bee moos to'o agora komunidade sidauk hetan asesu. Maski, tuir José, iha suku balun komunidade asesu ona infraestrutura báziku hanesan estrada, eletrisidade no bee moos. Nia dehan, so komunidade Nahareka rasik to'o agora seidauk hola parte iha dezenvolvimentu.

Nia mós afirma, nu'udar jerasaun foun Suku Nahareka nian, husu ba Governu atu haree ba povu nia moris ne'ebé seidauk hetan asesu ba dezenvolvimentu.

"Ami Juventude hanesan liman, ain, tilun no matan ba komunidade atu hato'o ba Governu atu rezolve problema sosiál sira ne'ebé komunidade emfrenta iha baze," katak Martins.

Komunidade Suku Nahareka, moris ho produtu lokál sira hanesan Bua, Nuu, Kamii no seluk tan. Maski nune'e, to'o agora, povu iha suku refere seidauk bele asesu merkadoria hanesan suku sira seluk, ne'ebé hetan ona infraestrutura di'ak.

Tempotimor (Dili) – Maski tinan rua ona autoridade munisípiu estabelese, maibé seidauk hetan valór  husi Governu Sentrál (GS).

Prezidente Autoridade Munisípiu Baucau (PAMB), Antonio Guterres konsidera Governu Sentrál (GS) halo ona diskriminasaun no kompetisaun ho munisípiu.  

“Problema ba ami, mak oinsá dudu desentralizasaun iha kraik para bazeia ba programa Governu nian katak, fazeadamente la'o tuir dalan. Maibé, ami la'o tiha ona iha deskonsentrasaun no agora iha desentralizasaun territorial ona,” dehan Antonio Guterres ba jornalista iha Ministériu Finansas, Aitarak Laran, Dili, Kuarta (18/09/19).

Tuir PAMB ne'e, se la instala kondisaun mínimu iha munisípiu para muda kondisoens populasaun nia moris, autoridade sei hetan de'it saláriu no vensimentu, bens no servisu transferensia públika. “Ne'e mak naran ami autoridade munisipál. Autoridade ida ne'ebé?” PUMB ne'e afirma.

Antonio promete, sei hasoru malu ho Governu Sentrál hodi husu klarafika bainhira mak Governu Sentrál  fó fiar ba autoridade munisípiu sira.

"Tinan ida ne'e, ami hakarak koko. Tempu to'o ona, oinsá mak Governu Sentrál fó fiar ba Prezidente Autoridade Munisípiu sira. Liuhosi fiar ne'ebé mak akordu organik entre dia 1 Setembru 2016 ne'e la'o, no reprezenta ona Governu Sentrál iha kraik," nia esplika.

PAMB mós husu atu Governu Sentrál labele kompete ho Governu lokál.

Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Tempo Timor Networks

Online Counter