Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Items filtered by date: Sunday, 13 October 2019

Tempotimor (DILI)-Deskonfia Kazu naok osan estadu hanesan sai ona kultura iha Ministériu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK). Oinsa ema bele para foti osan estadu ba interese privadu, se bainhira hatene ema ne’e halo sala la’os kastigu mak nia hetan maibé protesaun no promosaun ba nia kareira.

Kazu ida ne’ebé bele prova “laran-luak” MNEK nian ba naok-teen sira mak kazu deskonfia naok osan estadu ne’ebé komete husi eis Sekretaria Daruak Embaixada Timor Leste iha Korea Sul ho inisial EdS.

Iha inisiu tinan 2014, MNEK fó fiar ba Sra. EdS hodi ba serbisu iha Embaixada Timor Leste iha Korea Sul hodi sai Sekretaria Daruak ba Embaixadór Hernani Coelho.

Hafoin assume kargu refere, husi tinan 2014 to’o 2015, mosu ona indikasaun mal-jestaun ne’ebé envolve husi Sra. EdS. Hanesan Embaixadór, Hernani Coelho iha koñesimentu ba indikasaun infrasaun ne’ebé mosu iha embaixada.

Iha inisiu 2015, Hernani Coelho hetan konfiansa hodi sai Ministru Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) bainhira mosu remodelasaun ba VI Governu Konstitusional. Ministru la nomeia embaixadór foun hodi troka fatin ne’ebé nia husik hela, nune’e Sra. EdS mak sai enkaregada iha tinan 2015-2016.

Hafoin hetan oportunidade ne’e, EdS mós hahú halo asaun. Infrasaun lubuk mosu, no ikus mai EdS komete kazu halakon osan estadu hamutuk rihun $65. Osan ne’e atu selu edifisiu embaixada TL iha Korea Sul.

Atu bele taka nia hahalok ne’e, iha 23 Marsu 2016, EdS halo resibu falsu ne’ebé hatete katak embaixada TL selu ona osan aluga edifisiu embaixada nian.

Maibé, iha inisiu 2017, Ace Rent Real Estate Agency nu’udar na’in ba edifisiu ne’ebé aluga ba sisi sira-nia osan aluga iha embaixada TL iha Seoul, Korea Sul. Sira deklara katak embaixada seidauk selu osan aluga hamutuk KWD 50,000,000 ka USD $49,504,95.

 

Notisia relevante: Deskonfia MNEK Hak’iak Na’ok-teen

 

Iha 16 Dezembru 2016, Sekretariu Jeral Interinu MNEK, atual Embaixadór TL ba Washington DC, Isilio Coelho haruka karta garantia ida ba Embaixadora TL ba Korea Sul, Adalgisa M.S. Ximenes

atu selu lai kustu arendamentu ba Embaixada Timor Leste iha Seoul ho nia osan privadu.

“Ministériu Negosiu Estranjeiru no Kooperasaun, atu proteze imajen no salva guarda ba dignidade Timor Leste nian asumi kompromisiu atu responsabiliza Sekretaria EdS iha Embaixada TL nian iha Seoul ne’ebé administra sala pagamentu arrendamentu Embaixada TL nian iha Seoul, agora, halo uma-nain atu hasai embaixada TL no lori Embaixada TL nian ba tribunal, hodi selu fila fali osan ho montante USD20.000.00 ne’ebé Embaixadora Adalgiza Ximenes adianta hodi selu arrendamentu em dividas Embaixada nian ne’ebé refere iha leten,” dehan Isilio iha karta ne’e.

Iha karta ne’e, Isilio Coelho fó garantia ba Embaixadora Adalgisa katak MNEK sei responsabiliza hodi reimbolsa Embaixadora nia osan bainhira EdS la konsege selu.

“Kazu Sekretaria EdS falla halo reembolsu ida ne’e, MNEK hanesan ultima instansia sei assume responsabilidade ne’ebé refere hodi selu fila fali Embaixadora Adalgiza Ximenes nia osan ne’ebé adianta ona ba pagamentu ne’ebá,” nia garante.

Hafoin haruka karta “protesaun no salva guarda imajen” ne’e, iha 8 Maiu 2017, Isilio manda karta ida ba Komisaun Funsaun Publiku (KFP) ho númeru Ref. 55/GSG/V/2017 ho asuntu Instaurasaun Prosesu Dixiplinar ba Sra. EdS, Funsionaria MNEK, ne’ebé aneksa ho dokumentu sira ne’ebe konsidera Sra. EDS komete infrasaun grave tebes iha relasaun ho lejizlasaun sira ne’ebé aplika ba funsionariu publiku sira.

Iha karta ne’ebé CC mós ba Ministru Negosiu Estranjeiru Hernani Coelho no Vise Ministru Roberto Soares ne’e, Isilio informa ba Prezidente Komisaun Funsaun Publiku Faustino Cardoso katak EdS halakon osan estadu ho montante kuaze rihun $65.000.

Iha fulan Agostu 2017, tanba EdS la konsege selu fila fali osan ne’ebé nia halakon, MNEK mak toma responsabilidade hodi reembolsa Embaixadora Adalgiza nia osan hamutuk $20.000 ne’ebé selu ba kustu arrendamentu edifisiu embaixada TL iha Seoul.

Husi dadus hirak iha leten hatudu katak, komponente tomak iha MNEK, inklui Ministru no Vise Ministru hatene kona-ba infrasaun grave ne’ebé EdS komete.

Maibé, ikus mai, iha fulan Juñu 2019, EdS hetan promosaun ba nia kareira hodi sai nu’udar Diretora Administrasaun iha MNEK.

 

Deskonfia Iha Grupu Protetór iha MNEK

Ba kestaun ne’e, Estudante Universitariu ida, Abilio da Costa konsidera, faktu ne’ebé iha hatudu katak MNEK durante ne’e proteze sira-nia funsionariu ne’ebé komete sala.

“Ho kazu Sra. EdS nian ne’e hatudu katak iha MNEK nia laran iha grupu ida ne’ebé solidu hodi fó protesaun ba malu,” deklara estudante husi departamentu Relasaun Internasional ne’e ba Tempotimor.com.

Aat liu tan, estudante ne’e dehan, MNEK ne’ebé hatene momoos kazu ne’e sei promove EdS sai nu’udar Diretora Administrasaun.

Tuir nia, kazu ida ne’e tau mós iha kestaun integridade diresaun nivel as iha MNEK ne’ebe laiha seriedade atu kombate korrupsaun, aat liu tan iha indikasaun sira koopera ho korruptor sira.

“Kazu Señora EDS nian ne’e tau iha kestaun integridade figura xave hanesan Señor Isilio Coelho ne’ebé foin lalais simu posse husi Prezidente Republika Francisco Guterres Lu Olo hodi sai Embaixadór Timor Leste ba Washington DC.”

Abilio hatutan, la’os de’it atual Embaixadór Isilio nia integridade mak sai kestaun, maibé desizaun PR Lu Olo hodi fó posse ba Embaixadór Isilio Coelho ne’ebé ho konsiente husik kazu korrupsaun buras iha MNEK, hamosu mos pergunta ba Prezidente Republika nia integridade atu halakon korrupsaun no promove boa-governasaun iha TL.

Aleinde ne’e, nia hatete, KFP ne’ebé simu ona keixa iha tinan rua liu ba, 2017, to’o ohin loron seidauk halo asaun hodi prosesa kazu refere, no EdS mós hetan promosaun hodi kaer kargu importante iha MNEK.

“Pergunta boot ba públiku mak ne’e, sera que kazu señora EdS ne’e uniku kazu iha MNEK ka sei iha tan kazu seluk ne’ebé MNEK buka dalan hodi taka tiha de’it ba públiku no husik osan estadu lakon le’et de’it?,” Abilio husu.

 

MNEK sei Haree Sala ka Lae

Entretantu, Sekretariu Jeral MNEK Jorge Camoes hatete, kazu ne’ebé mosu la signifika katak MNEK tolerante, maibé tanba MNEK nafatin tau prejusaun inosensia iha oin.

“Tolerate, lae, mas prontu prejusaun inosensia ne'e ita tau nafatin iha oin,” dehan Jorge ba Tempotimor.com.

Nia hatete, bainhira MNEK simu keisa ruma, sei haree fila fali internalmente hafoin lori ba parte kompetente, no sei presiza mós tempu atu haree fila fali molok foti desizaun final.

“Prosesu ne'e la'o hela, dala-ruma presiza tempu duni tanba ne'e ita labele dehan ohin mai rezolve kedas, depois presiza haree hotu dadus ne’e didi’ak, ida ne'ebé mak hatene buat sira ne'e entaun dala-ruma tenke crosscheck ba fatin akontesimentu sira balun,” dehan nia.

Importante liu, tuir Sekjer MNEK ne’e, nia parte foti nafatin medida no investigasaun kontinua la’o.

“ita labele hanoin dehan kleur ne'e ita la prosesa, mais sasan la'o hela, ida ne'e mak importante,” dehan nia.

Tuir Jorge, presiza atu haree loloos ema ne’e ninia sala no haruka ba parte kompetente atu bele foti medida.

“Ida ne’ebé MNEK halo mak avalia, sala ka lae, todan ka lae, depois ita enkamiña ba KFP haree fila fali nia prosesu la'o oinsa depois hein desizaun tuir mai, ita enkamiña tutan fali ba parte relevante bazeia ba rekomendasaun ne'ebé mak hetan,” nia hatete.

Tan ne’e, Sekjer ne’e dehan, la signifika katak kazu ne’e la prosesa ka husik de’it maibé serbisu ne’ebé relasiona ho asuntu ne’e kontinua la’o to’o rohan.

Published in Investigativu
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« October 2019 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31      

Tempo Timor Networks

Online Counter