Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Deputadu Francisco Miranda Branco husu ba povu Timor-Leste atu deside ba moris di'ak liuhosi eleisaun. Tanba, tuir Branco, Partidu Aliansa Maioria Parlamentar no Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) ukun tinan 10 ona, maibé povu kontinua moris iha liña pobreza.

"Polítika orsamentál tinan sanulu, la fó orientadu ba ema nian moris. Realidade mak ita haree rasik, ita nia povu nia moris oinsá. Depois ita gasta tiha osan husi fundu minarai kuaze billioens $12-14 ne'ebé gasta tiha ona no rezultadu ladún di'ak," dehan Vise Prezidente Bankada FRETILIN ne'e, iha Parlamentu Nasionál, Kinta (03/10/19).

Nia afirma, maski Governu AMP gasta ona orsamentu estadu husi billioens $12 to'o 14, maibé rezultadu povu kontinua ki'ak no parte agrikultura iha tinan sanulu Governu la tau importánsia.

"Rezultadu husi billioens $12-14 ne'e, la hatudu impaktu ba setór sira ne'ebé fó benefisia diretamente ba povu nia moris, no setór agrikultura ne'ebé populasaun pursentu 70 moris nu'udar agrikultór, orsamentu durante tinan 10 la fó importansia," Branco hatete.

Produtu ne'ebé bele dezenvolve iha Timor-Leste ne'e halo povu no nasaun depende totál ba produtu  importasaun husi rai liur, inklui setór sira seluk ne'ebé Governu la tau importansia.

"Setór edukasaun kontinua namlele, setór saúde loloos Governu labele depende ona ba nasaun seluk, maibé to'o ohin loron ita kontinua halo transferénsia pasiente ba rai liur, tanba ita la prepara rekursu umanu no materiais ba ospitais sira," nia afirma.

Deputadu ne'e dehan átu hasai povu husi liña pobreza, povu mak tenke deside liuhusi eleisaun.

"Futuru ne'e, tenke liuhusi Eleisaun Jerál, povu mak tenke hatene hodi marka diferénsia ne'e. Kaer ukun, depois estadu no povu nia moris kontinua hanesan ne'e. Povu mak tenke deside. Povu mak tenke fó sentensa, katak ida ne'e ukun laloos. Ita tenke fó hanesan ne'e. Fó kastigu. La vota ba sira.  Ne'ebé, povu mak deside," Branco hatete.

Tempotimor (Dili) – Bankada Uniaun Demokrátika Timorense no Frente Mudansa (UDT/FM) iha Parlamentu Nasionál (PN), preokupa ho proposta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2020, ne'ebé Governu liuhosi Konsellu Ministru aprova boot liu.

"Ha'u foin haree iha jornal. Haree katak proposta Orsamentu Jerál Estadu tinan 2020 sa'e ba billaun $1.95. Ha'u mós preokupa tanba orsamentu ne'e atu gasta ba saida?" dehan Deputadu Gilman Exposto iha Parlamentu Nasionál, Kinta (03/10/19).

Nia afirma, nu'udar reprezentante povu iha PN, nia sei haree iha prosesu debate orsamentu iha plenária.

"Nu'udar deputadu, ami sei haree buat saida mak presiza atu gasta duni husi osan ne'e. Se buat ruma la presiza, ami iha direitu para atu husu ba Governu para ko'a hodi orsamentu ne'e labele sa'e," Gilman afirma.

Reprezentante povu ne'e mós dehan, husi orsamentu ne'ebé boot ne'e bele fó impaktu ba fundu úniku ne'ebé fornese ba estadu.

"Konserteza, OJE ne'e fó duni impaktu ba ita nia fundu úniku. Maibé, ita mós presiza haree ba katak buat barak mak presiza hadi'a iha ita nia rai. Liuliu ba dezenvolvimentu ne'ebé fó impaktu ba povu," nia esplika.

Alende ne'e, deputada Elena Martins husi bankada FRETILIN katak, nu'udar reprezentante povu iha PN, nia sei ezerse funsaun hodi haree bainhira orsamentu tama ona iha Parlamentu Nasionál.

"Bainhira OJE mai ona iha PN, espera ami hotu iha konxiénsia para haree. Tanba, osan montante boot liu mak bens no servisu no foin primeira vez OJE liu fali tetu do estadu," deputada Elena dehan.

Tuir Elena, OJE 2020 nian sa'e ba billaun $1.95, signifika atu ba billaun rua ona no laiha sustentabilidade.

Tempotimor (Dili) – Deputada Bankada FRETILIN, Maria Angelica Rangel afirma, hasa'e Orsamentu Jerál Estadu (OJE) ba tinan 2020 ne'e, viola ona regra no sai  istória boot ba Timor-Leste.

"Tanba iha tinan 2016 mós ho orsamentu billaun $ 1.9, maibé orsamentu ne'e mai husi parte rua. Ida mai husi OJE no seluk mai husi orsamentu ratifikativu. Iha tinan 2020 ne'e mak proposta orsamentu mai iha PN ho montante billaun $ 1.95 mai dala ida de'it," hatete deputada Angelica Rangel, Kinta (03/10/19) iha Salão Paroquiál, São José, Katedrál Dili.  

Nia dehan, foufoun desizaun husi Konsellu Ministru katak defini no tetu orsamentu ba tinan 2020 ne'e ho montante billaun $1.6.

“Maibé, ikus mai iha Komisaun Revizaun Orsamentu, hasa'e fali ba billaun $1.95. Ita hatene katak Komisaun Revizaun Orsamentu ne'e, atu tetu loloos para hatún montante OJE ne'e tuir proposta orsamentu billaun $1.6 ne'e. Tanba halo revizaun," esplika Angelica.

Angelica promote, sei hein proposta orsamentu ne'e mosu iha PN para bele halo diskusaun. Maibé, antes ne'e simu ona deklarasaun husi Ministra Finansas, depois hetan aprovasaun iha Konsellu Ministru.

“Ami seidauk iha konkluzaun no halo analiza ba proposta orsamentu ne'e. Tanba, ami seidauk simu proposta OJE 2020. Ida agora ne'e foin akompaña dei't rezultadu depois de reuniaun iha Konsellu Ministru," Angelica dehan.

Tempotimor (Dili) – Partidu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) ne'ebé lidera orgaun daruak iha Parlamentu Nasionál (PN), hahú ‘fai-malu’ tanba diferensia informasaun kona-ba esforsu ne'ebé Primeiru Ministru (PM) halo ba membru Governu na'in sia (9), ne'ebé to'o agora seidauk hetan tomada pose.

"Deputadu ida ne'ebé mak la haree informasaun ne'e? Prosesu ne'e Primeiru Ministru lori ba Prezidente Repúblika. PR mak sei troka hela iha ne'ebá. PR husu troka naran. Se AMP la troka naran, deputadu sira hatene hela. Deputadu ida ne'ebé mak la hatene? Ne'ebé, deputadu sira la presiza dehan lahetene. Dehan hatene, tanba PR seidauk fó pose," tenik deputadu PLP Francisco Vasconcelhos iha PN, Kuarta (02/10/19).

Antes ne'e, deputada husi Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor Oan (KHUNTO), Olinda Guterres deklara katak deputadu sira iha PN seidauk hatene informasaun kona-ba esforsu PM nian ba membru Governu na'in sia, ne'ebé seidauk tomada pose.

"Señor Primeiru Ministru Taur Matan Ruak seidauk fó informasaun. Loloos PM no PR kada Kinta hasoru malu ne'e, parese sira rua ko'alia buat ruma," dehan Olinda, Tersa (01/10/19) horseik.

Tempotimor (Dili) –  Deputadu Francisco Vasconcelhos katak Komisaun A susar atu finaliza diskusaun kona-ba lei Komisaun Anti Korrupsaun (KAK), tanba referénsia menus tebes.

Tempotimor (Dili) – Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timor Oan (KHUNTO) husu ba membru Governu ne'ebé pendente, atu rezigna-an tuir dalan ne'ebé Xanana Gusmão hatudu ona,  bainhira la hetan pose husi Xefe Estadu.

"Agora ita nia maun boot Xanana Gusmão rezigna-an. Nusa mak sira na'in sia ne'e labele rezigna-an. Husi KUNTO ne'e rezigna-an. Tansá mak sira seluk la rezigna-an. Ida ne'e ha'u konfuzaun," tenik deputada Olinda Guterres iha PN, Tersa (01/10/19).

Nia afirma, Xanana Gusmão nia rezignasaun nu'udar dalan ne'ebé pozitivu atu membru na'in sia ne'e banati tuir.

"Nia mak hatudu dalan ba ita. Nia mak hatudu ona katak ha'u rezigna-an husi ne'e. Maski, ministériu ne'ebé nia kaer ne'e boot tebes. Entaun nia bele rezigna-an, signifika kolega sira na'in sia ne'e mós bele rezigna-an para substitui fali seluk, para servisu la'o ba oin," Olinda afirma.

Deputada bankada KHUNTO ne'e mós dehan matenek iha partidu CNRT no PLP sei barak, tanba ne'e bele rezigna-an no substitui ema seluk hodi lori nasaun ne'e ba oin.

"Ha'u hanoin CNRT nia ema matenek barak. PLP nia ema mós matenek barak. Bele muda. Ami (KHUNTO) muda tiha ona. Ka keta halo CNRT no PLP nia matenek mak hotu ona ka oinsá? Se iha, prontu avansa ona ho seluk. Agora dehan dignidade. Dignidade saida nian?" nia hatete.

Nia mós subliña katak, deklarasaun ne'ebé nia lansa iha plenária Parlamentu Nasionál ne'e, reprezenta partidu KHUNTO. Maski, husi ninia aliadu CNRT no PLP konsidera deklarasaun ne'e pesoál.

"Ha'u nu'udar fundadór Partidu KHUNTO. Saida mak ha'u foti iha ne'e, reprezenta Partidu KHUNTO. Ha'u la halo deklarasaun pesoál. Tanba ha'u mai tuur iha ne'e, ha'u la'ós mautabele ida mak mai tuur iha ne'e. Saida mak ha'u foti ne'e razaun. Ha'u hakarak Governu ne'e la'o ba oin," dehan Olinda.

Tempotimor (Dili) – To'o agora, deputadu sira iha Parlamentu Nasionál, liuliu deputadu husi Bankada KHUNTO, seidauk hatene esforsu ne'ebé Primeiru Ministru Taur Matan Ruak halo, kona-ba membru Governu na'in sia (9), ne'ebé to'o agora seidauk hetan tomada pose.

"Kada Kinta, exelénsia Primeiru Ministru ba hasoru malu ho Prezidente Repúblika. Iha ne'ebá, kala sira na'in rua ko'alia buat ruma ba malu. Tanba saida mak to'o mai, exelénsia Primeiru Ministru la fó hatene mai ami, kona-ba lia menon tuma husi exelénsia Prezidente Repúblika. Agora PR ema boot iha nasaun ne'e, PM xefe Governu nian, parese sira na'in rua tuur hamutuk ko'alia no saida mak bele," dehan fundadór Partidu KHUNTO, deputada Olinda Guterres iha Parlamentu Nasionál, Tersa (01/10/19).

Deputada ne'e afirma, atu tama ona ba tinan rua, maibé PM rasik seidauk fó informasaun ba deputadu sira iha parlamentu liuliu ba deputadu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP).

"Señor Primeiru Ministru Taur Matan Ruak seidauk fó informasaun, loloos PM no PR kada Kinta hasoru malu ne'e, parese sira rua ko'alia buat ruma," dehan Olinda.

Tenke Pasiénsia

Alende ne'e, PM Taur Matan Ruak bainhira remata sorumutu ho PR iha Palásiu Prezidensiál Bairru-Pite, Kinta semana liubá informa, esforsu ba membru Governu na'in sia ne'e PM kontinua halo aproximasaun ho PR.

"Husu ba sira pasiénsia. Se ha'u mós bele pasiénsia, tanba saida mak sira nervozu uluk iha liur ne'ebá. Klaru ke preokupasaun ida ne'e, ha'u sempre levanta ba exelénsia Prezidente Repúblika para haree saida mak ita halo tán. Ha'u esforsu hotu ona," PM dehan.

Membru Governu na'in sia (9) ne'ebé to'o agora seidauk hetan tomada pose mak na'in hitu (7) husi Partidu CNRT no na'in rua (2) husi Partidu KHUNTO.

Tempotimor (Dili) – Partidu FRETILIN iha Parlamentu Nasionál (PN) husu imediatu ba parte seguransa atu kaptura no halo investigasaun ba motorista deputadu nian iha PN, ne'ebé halo insultasaun ba Prezidente Repúblika.

"Uluk deputadu Sabino Soares ‘Guntur’ dehan Prezidente Repúblika goblok ba presta deklarasaun. Agora, motorista deputadu ida nian iha PN tau estatus katak, “Imi Fretilin 2000 ne'e, viva to'o rai ne'e ku'ak, mak imi nia Prezidente ka imi nia Doutór Lú Olo ema sei sulan hanesan fahi Makau to'o hotu," deklara deputada Maria Angelica iha plenária, Tersa (01/10/19).

Entertantu, deputadu Alexandrino Cardoso da Cruz mós hatete hanesan. "Motorista ida mak dehan fali sulan Prezidente Repúblika hanesan fahi Makau iha luhan laran to'o mate ne'e, ha'u hanoin ita konsidera ita nia prezidente hanesan animal," dehan Alexandrino.

Nia mós husu ba parte seguransa atu halo kapturasaun ba motorista ne'ebé insultu Prezidente Repúblika ne'e.

Tempotimor (Dili) – Program Officer ASIA Justice and Rights (AJAR), Inocencio Xavier konsidera átu Parlamentu Nasionál (PN) ne'ebé ba dahituk ona kansela viajen Prezidente Repúblika ba rai liur, tanba la kompriende didi'ak substánsia estadu.  

"Haree katak kapasidade Parlamentu Nasionál liuliu iha V legislatura mukit tebes. Seidauk kompriende didiak substansia de estadu. Tanba seidauk separa didi'ak polítika estadu no uma laran," hatete Inocencio iha nia knaar fatin, Farol, Dili, Tersa (01/10/19).

Nia afirma, halo impedementu ba viajen PR nian hatudu momoos katak, PN laiha kapasidade atu jere problema ida ne'e, hodi difikulta ba sentidu estadu.

"AMP rasik mak manifesta hodi hatudu ba nasaun sira seluk katak Timor-Leste iha problema. Tanba,  ko'alia kona-ba paz no unidade. Maibé, realidade la fó valór ba paz no unidade. Tanba hatudu liuhusi impedementu sira hanesan PR nia viajen," Inocencio esplika.

Nia mós husu ba PN presiza tetu didi'ak atu halo aprovasaun ba PR nia viajen. Tanba, PR nia viajen  ne'e la'ós ba pasa ferias ho familia sira iha rai liur. Maibé, tuir Inocencio, viajen ne'e tanba konvite entre estadu ho estadu. Labele lori maioria hodi viola regras sira ne'ebé PN atu la'o tuir.

"Distintus deputadu sira, presiza hatudu kapasidade kualidade hanesan orgaun de estadu, no sai hanesan reprezentante povu. Tanba kanselamentu ba PR nia viajen fó impaktu ba servisu bilaterál," nia tenik.

Tempotimor (Dili) – Partidu Demokrátiku (PD) konsidera, átu deputadu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) sira, ne'ebé ba dahituk ona kansela viajen Prezidente Repúblika ba rai liur, hanesan taka dalan ba futuru diplomasia Timor-Leste nian.

Deputadu António da Conceição hatete lia hirak ne'e, Tersa (01/10/19) iha Parlamentu Nasionál. "Ita hatene, dahituk ona Parlamentu Nasionál (PN) la autoriza Prezidente Repúblika ba halo diplomasia ho nasaun seluk, maibé ita tenke hatene katak mundu ohin loron diplomasia ne'e instrumentu ida importante tebes iha konvivensia internasionál ninian, no laiha nasaun ida ne'ebé mak moris izoladu husi rai seluk," dehan Deputadu António.

Nia afirma,  átu ne'ebé PN hola ne'e lori filafali Timor-Leste taka odamatan ba buat hotu-hotu.

"Átu polítika ne'ebé PN hola ita bele dehan hanesan forma ida ne'ebé atu lori filafali Timor-Leste  taka odamatan ba buat hotu-hotu no taka ita nia an husi ema hotu-hotu no taka ita nia odamatan ba ema seluk," António hatete.

Eis Ministru Edukasaun ne'e dehan, bainhira Timor-Leste nafatin hatudu polítika ne'ebé lori perguntas bae ma seluk, sei laiha garantia ba ema seluk hodi lori investidór mai iha Timor-Leste.

"Atu fó garantia ba ema seluk hodi lori investidór, maibé iha ita nia nasaun ne'ebé nafatin hatudu ita nia polítika ne'ebé lori perguntas ba ema seluk, entaun oinsa mak ita investe ema hodi mai no hamosu empregu ba ita nia ema," nia tenik.

Nia dehan, atu hadi'a situasaun ne'ebé hodi taka dalan ba futuru Timor-Leste nian, mak polítika na'in sira, tenke iha konxiénsia hodi halo mudansa ba átu polítika sira.

"Ita so bele rekopera filafali ita nia imajen sira ne'e di'ak, kuandu ita mós iha mudansa atetude, mudansa iha átus polítika. Maibé, bainhira átu polítika sira ne'e laiha mudansa, maka ita rasik mak izola ita nia an rasik husi konvivensia internasionál," deputadu PD ne'e afirma.

Page 3 of 4
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter