Print this page

FM husu Loke Investigasaun ba Kazu Tiru Mate Karau iha Manufahi

By January 20, 2021 1017
Karau ne'ebe deskonfia tiru ho kilat iha suku Dotik, Postu-Administrativu Alas, Munisipiu Manufahi Karau ne'ebe deskonfia tiru ho kilat iha suku Dotik, Postu-Administrativu Alas, Munisipiu Manufahi Foto Facebook

Tempotimor (Dili)- Diretór Ezekutivu Fundasaun Mahein (FM), João Aldmeida husu atu loke prosesu investigasaun ba membru sira husi instituisaun armadu ne'ebé tiru ilegal karau komunidade nian iha Aldeia Weto, Suku Dotik, postu Alas, munisípiu Manufahi.

Tuir nia, komunidade sira-nia karau mate tanba tiru ho kilat, la'os foin akontese, maibé dalabarak ona, maibé liga ho kilat ne'e, iha TL iha instituisaun tolu de'it mak iha kilat hanesan FALINTIL- Forsa Defeza Timor-Leste (F'FDTL), Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) nomós ho Polísia Siéntifika Investigasaun Kriminal (PSIK).

"Tanba ne'e ha'u hanoin katak komandu PNTL, komandu F-FDTL no PSIK rasik tenke halo investigasaun, liuliu liga ho utilizasaun armas ninian", hatete Diretór Ezekutivu Fundasaun Mahein (FM), Joăo Almeida iha nia kna'ar-fatin Fomentu, tersa (19/01).

Nia dehan, bainhira membru sira uza sala armas hodi tiru ema nia animál, signifika katak kontrolu ba armas sei problema fila-fali, nune'e nia husu ba instituisaun tolu ne'e tenke halo investigasaun konjunta ida, hodi hatene kilat ne'e mai husi ne'ebé, F-FDTL, PNTL ka PSIK nian.

Nia hatete, tuir loloos uza kilat tenke tuir ninia prosedimentu, uza durante halo servisu, no fora husi servisu ne'e, kilat tenke rai hela.

"Agora, ida-ne'e uza kilat iha fali tempu kalan, até tiru komunidade sira-nia karau, ne'e na'ok-teen", dehan nia.

Nia konsidera, uza kilat tiru ilegál ema-nia animál ne'e krime, tanba sala utiliza no ida ne'e violasaun ba regra.

"Entaun, ha'u hanoin katak halo investigasaun, kilat ne'e sé nian, kuandu identifika tenke hahú prosesu disiplinár nomós kriminal, tanba ilat ne'e kan iha instituisaun tolu de'it mak iha kilat. Agora, utiliza sala kilat la tuir regra, ne'e problema ida", dehan nia.

Nia hatutan, bainhira membru uza kilat hodi tiru animál maus ka fuik mós nafatin komsidera hanesan krime, tanba ne'e regula iha ita-nia lei sira protesaun ambiente ninian, flora no fauna, buat sira ne'e hotu inklui lei sira-ne'ebé estadu asina no kriminaliza iha kódigu penál.
Bainhira ema halo estragus ba flora no fauna inklui estragus ambientes nunee mós tiru komunidade ninia karau ne'e, na'ok.

"Entaun, to'o agora ita seidauk hatene kilat ne'e mai husi instituisaun ne'ebé, elementu husi instituisaun ne'ebé. Tanba ne'e ha'u hanoin katak iha prosesu investigasaun ne'e atu bele identifika kilat ne'e nia distinu ba instituisaun ne'ebé, hafoin identifika tiha ida-ne'e mak ita bele hatene katak sé mak lori armas ba tiru. Agora iha-ne'e tenke loke prosesu disiplinár no kriminál", tenik nia.

Nia esplika, prosesu disiplinár mak ko'alia kona-ba utiliza arma la tuir regra no prosesu kriminál, tanba tiru komunidade nia karau, na'ok komunidade nia karau.

"Tanba ne'e mak iha ne'e ita husu buat tolu, ida identifika kilat ne'e mai husi ne'ebé FFDTL ka PNTL ka PSIK. Depois identifika entre sira nain tolu ne'e, sé mak utiliza", hatete nia.

Nia hatutan, atu fó sansaun ba membru ne'ebé tiru komunidade nia karau mak, tenke loke prosesu disiplinár no kriminál hodi nune'e bele hatene instituisaun ne'ebé mak tiru no membru ida-ne'ebé.

"Ida-ne'e mak ema bolu dehan loke prosesu disiplinár no kriminal, ida-ne'e mak bolu sansaun. Disiplinár ne'e tanba utiliza arma la tuir regra. Kriminál ne'e mak tiru karau", nia hakotu.(*)

Rate this item
(0 votes)
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com