Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Items filtered by date: Wednesday, 16 October 2019

Wednesday, 16 October 2019 19:14

SEFOPE Interinu, Observa Diresaun Iha SEFOPE

Tempotimor (Dili) – Vise Ministru Obras Públika nu'udar Sekretáriu Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE) interinu, Nicolao Lino Freitas Kuarta (16/10/19) hala’o observasaun ba diresaun nasionál sira iha edifísu SEFOPE Kaikoli, DNEE no Sentru Formasaun SENAI, Bekora hodi haree no observa direta sira-nia servisu.

Governante ne'e informa, husi vizita ne’e bele hatene di’ak liután informasaun no lala’ok servisu ne’ebé formadór sira durante fó formasaun ba Timor-oan sira ne’ebé hakarak ba servisu iha rai liur, hanesan Korea do Sul no Austrália.

Iha biban ne’e, SEFOPE interinu nee mós observa joven timoroan sira ne’ebé tuir hela exame lian korea.

“Prosesu ne'e la’o hó transparansia,” SEFOPE interinu ne'e tenik.

Published in Ekonomia

 By : Martinho G. da Silva Gusmão

Husi 2018 to’o agora ita nia vocabulário politico ida de’it – “impasse política” – ho bahasa Indonesia karik atu dehan “kemacetan politik”. Ne’e katak, ba oin mos la diak, hakiduk mai kotuk mos labele, ses ba karuk ka kuana mos patina hela de’it. Maski ita hotu concorda ho liafuan ida ne’e nudar problema boot, maibe ita hotu nia hanoin mos “empate” hela. Nune’e, ita hotu hoku iha taho laran. Maski iha vontade boot tebes atu hakat liu impasse, maibe foti mak la sae, hiit mak la ba!

Published in Opiniaun
Wednesday, 16 October 2019 15:24

Malioan Ida Fulan 5 Sulan Iha Comoro

Tempotimor (Dili) – Sidadaun estranjeiru ida hosi nasaun Mali ho naran Ahmed Suiman (27), kuaze fulan 5 ona sulan iha Sentru Resepsaun Azilu (SRA) iha Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato, Comoro, Dili tanba tama mai Timor-Leste ilegál.

Ba tempotimor.com, Ahmed konta tuir inisiu nia mai liuhosi territóriu Indonezia, liubá Kupang (NTT) mak tama mai Timor-Leste liuhosi fronteira rai maran, Postu Batugade, Munisípiu Bobonaro.

“Ha’u mai to’o Kupang mak rona nasaun Timor-Leste nia naran. Ha’u buka konsuladu Timor-Leste nian iha Kupang hodi husu atu taka vistu. Maibé, konsuladu la fó. Nune’e, ha’u tama mai de’it la ho vistu mak polísia migrasaun kaer ha’u hodi lori ha’u mai tau iha fatin ne’e,” hatete Ahmed iha aeroportu Komoro, Dili, Kuarta (16/10).

Ahmed hatutan, antes ne’e polísia migrasaun lori ona nia hodi fila ba Indonézia. Maibé, autoridade Indonézia sira rejeita nia. Nune’e, lori fali iha Sentru Instalasaun Temporária iha aeroportu Comoro ne’ebé responsabiliza hosi polisia migrasaun Timor-Leste.

“Agora ha’u lakohi fila ba ha’u nia rain Mali ona, tanba ha’u nia rain iha hela konflitu laran. Ha’u nia aman-inan mate hotu ona. Ha’u hakarak husu azilu politika iha Timor Leste,” komenta Ahmed.

Nia promete katak, bainhira hetan direitu azilu politika iha Timor Leste nia sei la oho ema ida. Nia sei la repete asaun pasadu sira iha Mali.

Bainhira tempotimor.com hasoru Ahmed iha sentru instalasaun ne’e, Ahmed hatais hela kalsa naruk koor metan ida ho faru la ho gola koor mean, no ain mamuk. La hatais xinelus.

Kona-bá nia alimentasaun diaria (hahan lorloron), Ahmed haktuir katak foufoun uza nia osan rasik mak hodi sosa hahan loron-kalan, maibé oras ne’e hetan suporta uitoan hosi parte migrasaun Timor-Leste nian, no maske kuaze fulan 5 ona iha fatin ne’e, maibé Ahmed rasik seidauk hatene bainhira mak nia bele hetan vistu legal ida no hetan direitu azilu politika iha Timor-Leste.

“Ha’u hakarak hela iha ne’e ona, no lakohi fila ba Mali, tanba ha’u nia nasaun iha hela funu laran. Ha’u hakarak buka serbisu iha ne’e hodi aguenta moris. Ha’u mai iha Timor hodi buka salvasaun, mai buka moris,” konfesa Ahmed.

Entretantu, tuir informasaun balun ne’ebé tempotimor.com asesu iha aeroportu Comoro katak antes ne’e migrasaun Timor-Leste lori ona sidadaun Mali ne’e ba Indonézia, maibé Indonézia deside rejeita Ahmed ho razaun lubuk ida.

“Ha’u rona katak agora sira buka hela osan hodi deporta nia fila ba Mali. Maibé dalaruma osan seidauk iha mak to’o oras ne’e seidauk realiza,” hatete pesoal seguransa ida.

Mali nu’udar nasaun ida Afrika Osidental. Nasaun ne’e hasoru hela de’it konflitu tantu konflitu horizontal no vertikal. Nasaun ne’e nia naran ofisial mak Repúblika Mali (République du Mali) kolonializadu hosi Fransa durante tinan barak nia laran, no foin hetan nia independensia hosi Fransa iha loron 20 Juñu 1960, no sai independensia total iha loron 22 Setembru 1960.

Published in Seguransa Defesa
Wednesday, 16 October 2019 15:13

AMN Sai Matéria Diskusaun Iha KM

Tempotimor (Dili) – Ministru Estadu Prezidensia Konsellu Ministrus (MEPKM), Hermenegildo Agusto Cabral Pereira informa, kona-ba sistema Autoridade Marítima Nasionál (AMN) ne'ebé sai matéria diskusaun iha Konsellu Ministru, Kuarta (16/10/19) iha Palásiu Governu, Dili.

Tuir MEPKM, Ministru Defeza no Seguransa (MDS), Filomeno Paixao de Jesus rasik, aprezenta asuntu ida ne'e la'o durante tinan barak liubá kotuk no prosesu diskusaun mós la'o.

Governante ne'e afirma, iha diskusaun ne'e KM fó opsaun tolu ba Ministru Defeza no Seguransa hodi rona no hare pro no kontra. Nu fim KM rekomenda ba ministru defeza hodi kontinua halo abordazen ho entidades iha ita nia rain.

"Hodi hakle'an liután komprensaun iha ita nia setór defeza interiór, alfandega, elementu hotu-hotu ne'ebé integra iha setor ida ne'e bele intende kle'an ona, hodi filafali mai KM hodi simu aprovasaun final," esplika Agio Pereira.

Sistema Autoridade Marítima Nasionál konsidera mós tasi hanesan identifikasaun iha estratejia  nasionál  setór fundamentál ba dezenvolvimentu nasaun.

"Sei estuda mós kona-ba opsaun tolu ne'e ba Autoridade Marítima Nasionál (AMN), ho objetivu atu poteziar pozisaun geoestratejika nasionál ho jestaun ne'ebé efikaz husi valiozus rekursus ne'ebé  eziste iha espasu marítima no asumi responsablidade husi estadu kosteriu iha kapítulu seguransa marítima no protesaun iha meiu ambiente," deklara Agio.

Published in Seguransa Defesa

Tempotimor (Dili) – Ministru Interiór (MI) interinu, Filomeno da Paixão de Jesus fó ona orientasaun ba Komando Jerál Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), Faustino da Costa atu halo investigasaun kle'an ba pesoál Unidade Polísia Fronteira (UPF), iha Aeroportu Internasionál  Nicolau Lobato, Dili.  

Orientasaun husi MI interino ne'e, relasiona ho akontesementu ema sivíl motorizadu tenta atu xoke aviaun Sriwijaya Air, iha Aeroportu Internasionál Nicolau Lobato, loron hirak liubá.  

"Ema ne'ebé tama ba aeroportu ne'e lisaun boot ida ba ita. Suspeitu oras ne'e la'o hela investigasaun. Ha'u dehan ona ba komandu PNTL katak, ha'u hakarak investigasaun sériu tebetebes ba UPF ne'ebé iha ne'ebá. Tanba saida mak ema bele tama liu. Ha'u fó prazu ba sira hodi aprezenta ba ha'u hodi ita deside," afirma Filomeno Paixão iha Palásiu Governu, Kuarta (16/10/19).

Ministru ne'e rekoñese, situasaun ne'e bele akontese tanba frazilidade husi parte seguransa iha aeroportu.

"Frazilidade seguransa. Ha'u bele dehan hanesan ne'e. Nia dehan, nia lanu no problema emosionais mak tama ba. Maibé, bele mós ema aproveita tama ba no sei ne'e halo nusa!. Ne'e ita nia naran no oin monu kedas iha nasaun sira seluk nia oin," dehan Filomeno.

Meno konfesa, nia preokupa tebes ho situasaun ne'ebé tuir nia hanoin, labele akontese.

"Ha'u mós preokupa tebetebes. Tanba ne'e, mak ha'u ko'alia ho komandu PNTL para hola médidas ne'ebé haforsa ita nia seguransa sira," nia afirma.

Alende ne'e, Ministru Transporte no Komunikasaun (MTK), José Agustino da Silva mós husu parte seguransa atu halo investigasaun profunda ba akontesimentu ne'e.

"Ohin ha'u iha KM mós ko'alia kona-ba ida ne'e. Tanba ne'e, parte seguransa presiza halo investigasaun profunda liután. Tanba saida mak kazu ne'e bele akontese no motivu saida no se mak envolve iha laran," dehan MTK ne'e.

MTK husu parte hotu ne'ebé relevante, atu halo investigasaun kle'an atu nune'e bele hetan dadus ne'ebé loos, para nia parte mós bele informa filafali ba aviasaun hirak ne'ebé halo operasaun iha Timor-Leste.

Published in Seguransa Defesa
Wednesday, 16 October 2019 14:19

Governu Austrália Apoiu TL Millaun $35

Tempotimor (Dili) – Ministru Estadu Prezidensia Konsellu Ministrus (MEPKM), Hermenegildo Augusto Cabral Pereira relata, Governu Austrália fó apoiu orsamentu millaun $35 ba programa subsídiu iha faze daruak nian iha nasaun Timor-Leste.

Nia dehan, aprezentasaun iha Konsellu Ministru (KM) ne'e mai husi Ministra Solidariedade Sosiál Inkluzaun (MSSI), Armanda Berta relasiona ho akordu subsidiariu entre Governu Timor-Leste ho Governu Federál Austrália. Akordu ne'e kona-ba  relativa eliminasaun violensia kontra feto iha Timor-Leste liuhosi programa NABILAN.

"Konsellu Ministru, apresia ratikulasaun ba programa ne'e. Tanba, programa ne'e di'ak tebes no importante. Maibé, programa subsídiu ne'e la'ós foun. Programa ne'e, mai kedas husi tinan 2014-2018. Ne'ebé, implementa ona faze dahuluk," informa Agio Pereira iha Palásiu Governu, Kuarta (16/10/19).

NABILAN nu'udar programa ne'ebé atu hasa'e kualidade apoiu ba asesu justisa ba labarik, feto, ema ho difisiensia nomos grupu marzinalijadus sira atu labele hela iha situasaun violensia nia laran no bele kontribui ba dezenvolvimentu nasaun ne'ebé forte," tenik Agio.

Published in Politika

Tempotimor (Dili) – Ministru Negósiu Estranjéiru no Kooperasaun (MNEK), Deonísio Babo Soares rekoñese kona-ba funsionáriu timoroan ida, ne'ebé halakon osan Konsuladu TL nian iha Sydney, Austrália.

Notisia Relevante: Deskonfia Diplomata Na’ok Osan, Tusan Bobar Konsuladu TL

"Iha funsionáriu ida, ne'ebé hetan alegasaun katak halakon osan lubuk ida iha Sydney. Osan ne'ebé mak haruka ba atu halo servisu nian. Funsionáriu ne'e, halakon tiha osan to'o agora buka la hetan. Ne'ebé, problema uitoan mak atu funsiona konsuladu Timor-Leste iha Sydney ne'e," dehan Ministru MNEK Deonísio Babo Soares iha Palásiu Governu, Kuarta (16/10/19).

Nia dehan, semana ne'e ekipa inspesaun husi MNEK sei ba foti dadus iha Konsuladu Sydney.

Notisia relevante: Ministru Fidelis Husu KAK Investiga MNEK

"Semana ne'e, ami iha ekipa ida sei ba foti dadus iha Sydney. Foti tiha dadus, hafoin ita rona depois submete ba parte kompetente. Primeiru ba uluk Komisaun Funsaun Públika (KFP). Depois ba fali Inspesaun Jerál Estadu (IJE). Depois, haree hotu mak bele deside, hodi rezolve ka prosesa. Tuir mai ba hatan Prokuradoria Jerál Repúblika (PJR) no ba Komisaun Anti Korrupsaun (KAK)," tenik Babo.

Ministru Babo mós haruka ona karta ba Prokuradór Jerál Repúblika (PJR), kona-ba asaun ne'ebé mak MNEK halo ona ligasaun ho funsionáriu ne'ebé halakon osan estadu ne'e.

Published in Politika
Wednesday, 16 October 2019 12:41

UEUMB Rejeita Totál Deklarasaun PAMB

Tempotimor (Dili) Uniaun Estudante Universitáriu Munisípiu Baucau (UEUMB), rejeita totál deklarasaun husi Prezidente Autoridade Munisípiu Baucau (PAMB), Antonio Guterres ne'ebé deklara katak populasaun Munisípiu Baucau laiha problema ba infraestrutura báziku.

Tuir Portavoz II UEUMB, Gabriela Soares, rejeita tebes ho deklarasaun PAMB ne'ebé deklara informasaun liuhosi média online balu, katak populasaun Munisípiu Baucau kuaze %80 asesu ona ba bee moos.

"Hanesan estudante Baucau-oan ne'ebé durante ne'e observa dezenvolvimentu liga ba estetementu PAMB nian, ne'e so halo kontente dei't ba PAMB ne'ebé durante ne'e ukun ona Munisípiu Baucau periodu II. Maibé, populasaun nafatin halerik ba infraestrutura báziku sira hanesan estrada, eletrisidade, bee moos, saúde no edukasaun," deklara Gabriela liuhosi konferensia imprensa iha UNTL Sentrál, Kuarta (16/10/19).

Gabriela afirma, PAMB la haree katak iha komunidade barak mak sei lori masa hein atu kuru bee moos. Gabriela fó ezemplu iha Suku Gariuai, komunidade barak mak lalin masa ho gerobak husi Aldeia Bahamori ba kuru bee moos iha Loloria, Suku Gariuai.

Nia hatutan, iha Postu Saúde Venilale laiha karreta Ambulansia atu transfere pasiente ou inan feto sira ne'ebé atu partu, ba Hospitál Referál Baucau.

Iha fatin hanesan, Lazario Ximenes da Costa nu'udar membru UEUMB hateten, relasiona ho informasaun no dadus ne'ebé PAMB hato'o, ida ne'e la tuir realidade no faktus ne'ebé hatudu.

Nia informa, observasaun ne'ebé UEUMB rasik hala'o iha tereinu hatudu katak realidade povu Munisípiu Baucau seidauk atinzi %80 mak asesu ba bee moos.

Nia dehan, haree ba realidade iha munisipiu refere, iha Postu Administrativu Baucau Vila dei't mós  tuir observasaun UEUMB, populasaun barak mak seidauk asesu ba bee moos.

"Ami la sura ninia pursentu. Maibé, faktus no realidade ne'ebé hatudu momoos katak komunidade maioria mak seidauk asesu ba bee moos," esplika Lazario.

Lazario katak, PAMB bele nafatin mantein ho ninia dadus ne'ebé nia hato'o, UEUMB mós nafatin firme iha nia pozisaun, hodi rezita no kontra PAMB nia deklarasaun.

Published in Baucau
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« October 2019 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31      

Tempo Timor Networks

Online Counter