Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Roma)-Iha Timor-Leste julgamentu ba RJD la’o daudaun. Nia hetan akuzasaun ba hahalok abuzu seksuál hasoru labarik feto sira, pornografia infantil no violénsia doméstika, ne’ebé alegadamente nia pratika bainhira nia sei nu’udar amu. Vatikanu no ninia kongregasaun anteriór Kongregasaun Verbo Divino (SVD) julga tiha ona nia, foti desizaun katak nia kulpadu no fó kastigu ba nia. Iha entrevista ida ne’e, amu Jose Nicolas Espinosa, Sekretáriu-Jerál no porta-vóz SDV nian iha Roma, esplika oinsá autoridade katólika sira hasoru kazu ida ne’e.

  1. Iha Vatikanu, iha Roma, Kongregasaun ba Doutrina Fé nian mak iha kbiit atu superviziona investigasaun kontra kleru nia membru sira ne’ebé hetan akuzasaun kona-bá krime ruma. Vatikanu konsidera RJD nu’udar kulpadu?

“Loos. Iha loron 6 Novembru 2018, Vatikanu nia Kongregasaun ba Doutrina Fé nian (CDF) konsidera RJD nu’udar kulpadu ba krime aat loos mak abuzu menór sira iha Orfanatu Topu Honis,” hatete amu Jose Nicolas Espinosa, Sekretáriu-Jerál SVD nian iha Roma.

  1. Daschbach hetan kastigu husi Vatikanu?

Vatikanu “autoriza Superior Jerál SVD nian atu fo pena perpétua ba RJD, no hasai nia husi SVD no husi estadu klérikal. Pena ida ne’e nu’udar irreversível no autoridade Igreja nian sei la altera pena ne’e.”

  1. Sá konsekuénsia mak hamosu husi kastigu ida ne’e?

“Hasai RJD husi moris relijiozu, katak nia la sai ona membru SVD nian. Nomos hasai RJD husi estadu klerikal, katak nia labele selebra ona missa ka halao kualkér aksaun ne’ebé iha relasaun ho saserdósiu.”

  1. Sá medida mak SVD foti kontra RJD?

Marsu-Abril 2018:

Hasai RJD husi orfanatu Topu Honis.

  • Hahú prosesu investigasaun kontra RJD.
  • Iha loron 5 Marsu 2018, akontese konferénsia liuhusi telefone entre SVD iha Dili no ida iha Roma, durante konferénsia ida ne’e RJD admite ba akuzasaun ne’ebé iha hodi hatete: “Ida ne’e 100% lo’os.”
  • Medida preventiva sira hodi evita hamosu tan violasaun grave ba lei, hanesan obriga RJD atu lalika kontaktu ho vítima sira.
  • Superior Rejionál SVD nian iha Timor-Leste The SVD Regional Superior in Timor Leste hetan pedidu atu informa ba Bispu Dioseze Dili nian no Núnsiu Apostóliku kona-bá akuzasaun kontra señor
  • Superior Rejionál SVD nian hetan instrusaun atu halo denúnsia kazu ne’e ba autoridade sivil, maibe labele hatete sai vítima sira nia naran, karik señor RJD lakoi halo rasik denúnsia.
  • SVD informa kazu ne’e ba Kongregasaun ba Doutrina Fé nian (CDF) iha Vatikanu.

Abril 2018

  • Aumenta tan restrisaun ba RJD.

Maiu 2018

  • Superior SVD nian iha Timor-Leste informa ba Superir Jerál SVD nian iha Roma katak RJD nia kazu lori tiha ona ba Servisu Investigasaun Kriminál (CIS) Timor-Leste nian.
  • Superior Jerál SVD nian iha Roma husu ba SVD iha Timor-Leste atu koopera ho Servisu Investigasaun Kriminál se karik sira presiza informasaun tan.

Jullu-Setembru 2018

  • Durante fulan hirak ne’e SVD halao prosesu investigasaun ba señor Richard Daschbach, tuir pedidu husi Kongregasaun ba Doutrina Fé nian iha Vatikanu.

Outubru 2018

  • Konsellu Jerál SVD nian hatan, iha loron 12 Outubru 2018, katak faktu ne’ebé aprezenta kona-bá krime sira ne’ebé Daschbach halo sai nu’udar prova ba krime grave nomos ba violasaun bebeik ba votu kastidade nian no, nune’e, sai nu’udar kauza ba hasai obrigatoriamente. Foti desizaun atu hasai amu Daschbach husi Kongregasaun Verbo Divino.
  • Superior Jerál haruka dokumentu ba Kongregasaun ba Doutrina Fé nian (CDF) iha Vatikanu kona-bá Richard Daschbach nia kazu no husu: atu konfirma Dekretu ba Espulsaun ba RJD husi SVD; no atu autoriza Superior Jerál SVD nian atu emite Dekretu ba Espulsaun ba RJD husi estadu klerikal.

Novembru 2018

  • Iha loron 6 Novembru 2018, CDF halo konfirmasaun ba Dekretu ba Espulsaun ba RJD husi SVD, no autoriza Superior Jerál atu emite dekretu ba expulsaun ba RJD husi estadu klerikal.
  • Iha loron 16 Novembru 2018, Superior Jerál emite Dekretu ba Espulsaun ba RJD husi estadu klerikal.
  • Iha loron 30 Novembru 2018 Richard RJD simu no asina katak nia simu Dekretu Espulsaun rua ne’e.

Fevereiru 2019

  • Surat, asina husi Bispo nain rua no Superior Rejionál SVD nian iha Timor-Leste, ba Dioseze nia ema sira, hodi informa ba sira kona-bá razaun sira ne’ebé tansá hasai RJD husi Kongreasaun Verbo Divino no husi estadu klerikal.

Novembru 2019

  • Señor RJD la hela ona iha SVD nia uma tanba fallansu husi autoridade sivil sira atu tau matan ba RJD no vizita sira durante tempu RJD hela iha uma SVD nian iha Maliana.

Setembru 2020- Juñu 2021

  • Kolaborasaun ho autoridade sivil no igreja no ONG sira atu investiga kazu ne’e.
  1. Ita hakfodak ho kazu ne’e?

Loos. Notísia kona-bá RJD halo abuzu seksuál ba menór sira halo SVD hakfodak, liliu tanba nia halo traisaun ba vítima sira nia fiar, doadór sira no Superior SVD sira. Sai kazu bo’ot tanba publisidade ne’ebé kazu hetan. Maibe, hahú husi primeiru, SVD kaer kazu ne’e tuir Igreja nia protokolu ba asuntu abuzu seksuál. Hasai nia husi kongregasaun no husi estadu klerikal hatudu katak SVD foti aksaun lalais no adekuadu hodi garante pena ekleziástika ba señor RJD.

  1. Oinsá ita nia resposta ba ema iha Timor-Leste ne’ebé ko'alia sai katak akuzasaun kontra RJD nu’udar falsu no katak nia nu’udar vítima ba konspirasaun?

“Prosesu investigasaun kontra señor RJD, ne’ebé inklui mos ninia auto‑denúnsia, hatudu katak akuzasaun ba abuzu seksuál ba menór sira ne’e lo’os.”

  1. Oinsá ita nia reasaun ba ema balun nia alegasaun katak amu lokal SVD nian akuza RJD hodi bele hetan rai no osan husi Topu Honis?

“Topu Honis nia rai no osan pertense ba Topu Honis. Nune’e, SVD labele, liuhusi meius saida de’it, hetan Topu Honis nia rai no osan.”

  1. Oinsá ita nia haree kona-bá julgamentu ne’ebé lao daudaun iha Timor-Leste?

“SVD hateten dala ida tan katak husi primeiru, ami nia kongregasaun kondena tebes señor RJD nia krime aat sira. SVD sempre hamutuk ho vítima sira. Ami koko atu konvida ema hotu-hotu ne’ebé iha vontade di’ak atu servisu hamutuk hodi rezolve kazu ho maneira onestu, ekitativu no justu. Ami hein ho pozitividade katak vítima sira bele hetan posibilidade atu kura no rekupera psikolojikamente no espiritualmente.”

  1. Saida mai ita hakarak hatete ba vítima sira?

“Saida mak akontese ba imi halo SVD triste tebes. Ita hotu hola parte iha moris relijiozu tanba ita hotu sente xamamentu divinu. Ita hotu unjidu no haruka ita hotu atu lori notísia di’ak ba ema kbi'it la'ek sira no liliu atu ba kore sira ne’ebé kanek. Nune’e, abuzu seksuál ne’ebé RJD halo kontra imi nu’udar violasaun husi ema ida ne’ebé imi fiar nu’udar labarik no husi nia imi hanoin atu hetan mak matadalan no ezemplu. SVD hakarak haforsa katak kongregasaun preukupa ho imi, vítima ba abuzu seksuál husi señor RJD. Ho laran tomak, ami fo’o ami nia esforsu atu ajuda imi, vítima sira.”

  1. Saida mai ita hakarak hatete ba povu Timor-Leste?

“Ami konxiente katak triste tebes atu simu katak ema ida ne’ebé respeitadu no admiradu hanesan RJD bele halo krime aat ida mak abuzu seksuál ba menór no halo traisaun ba ema ne’ebé nia mak haree, nia benfeitór sira no SVD. Ami fiar katak atu ajuda vítima sira nia kanek no atu prevene krime hanesan, nesesáriu, iha kazu ida ne’e, julgamentu ida ekitativu no justu. Ami husu ba povu Timor-Leste atu ajuda autoridade sivil sira iha prosesu judisiál kontra RJD", (*)

‘I love this place. I love the people,’ tells Monseigneur Marco Sprizzi about Timor-Leste. Two years ago, in January 2019, he arrived in Dili. He is acting nuncio, the Vatican’s ambassador, for Timor-Leste and Malaysia. Early 2021 the new permanent nuncio takes office.

Tempotimor (Dili) - The Vatican Embassy in Dili is ‘still optimistic’ that Pope Francis will visit Timor-Leste this year. Recently president Francisco Guterres – Lú-Olo – sent an official invitation to the Holy Father. The bishops conference of Timor-Leste united itself behind the initiative.

Updated: Sunday 28 April

The police in Timor-Leste has arrested a former priest who has been accused of sexually abusing young girls in his orphanage in the country’s enclave Oecusse. R.D. was brought before the judge last Friday (26 April) and is now in custody, sources confirm. Meanwhile the director of the shelter has been arrested as well after she was involved in an attack against a former resident of the orphanage whom she suspected of having given a statement against the priest.

The police in Timor-Leste has arrested today (Friday 26 April) former priest R.D. who has been accused of sexually abusing young girls in his orphanage in the country’s enclave Oecusse. He was brought before the judge, sources in Timor-Leste confirm. Last November the Vatican dismissed R.D. from his clergy status punishing him for the crimes he allegedly committed when he was a priest. It is the first time that a case of sexual violence against minors by a member of the Catholic clergy has become public in Timor-Leste.

Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Tempo Timor Networks

Online Counter