Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) - Liuhusi konferénsia nasionál Partidu Congresso Nacional Reconstrução Timor-Leste (CNRT) deklara atu mantein nafatin koligasaun Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP), maibé aliansa foun ne'e esklui Partidu Libertasaun Populár (PLP).

Tempotimor (Dili) – Vise Prezidente I Parlamentu Nasionál (VPPN), Maria Anjelina Sarmento konkorda ho PM Taur, ne'ebé orienta ona Membru Governu (MG) sira atu bainhira ezekusaun OJE ladi'ak, sei la hetan osan. Anjelina dehan, ida ne'e ideal. Para Membru Governu sira servisu ho di'ak.

"Ha'u hanoin ida ne'e ideal. Tanba, proposta foun OJE 2020 ne'ebé retira tiha ona husi Parlamentu Nasionál (PN) iha ligasaun forte ho ezekusaun OJE tinan 2019 nian. Tanba ne'e, ezekusaun ki'ik mak ita uza osan boot, ne'e klaru katak kapasidade ezekusaun tinan 2020 mós sei kestionavél," dehan VPPN Maria iha PN, Sesta (06/12/19).

"PM nia orientasaun ne'e di'ak, tanba atu ajuda membru governu sira. Para refleta ba sira nia an no kapasidade, rekursu umanu ne'ebé mak sira iha para atu ezekuta orsamentu ne'e tuir planu ne'ebé iha," dehan Anjelina.

Bainhira, duni pursentu ba ezekusaun nian, sei la refleta ba planu governu nian. "Dalaruma iha tendensia balun katak, ita hakarak duni pursentu ezekusaun nian. Maibé, se ita duni pursentu ne'e ita sei la halo tuir planu ne'ebé iha. Tanba ne'e, tuir ha'u nia haree, importante mak la'ós haree ba kuantidade ezekusaun, maibé haree ba kualidade servisu nian," nia afirma.

Tempotimor (Dili) – Parlamentu Nasionál, seidauk rona informasaun kona-ba muda plantasaun Liquefied Natural Gas (LNG) husi Beasu, Munisípiu Vikeke ba fali Natarbora, Munisípiu Manatuto.

"Karik, Timor Gap halo ona estudu para halo investimentu iha rai maran ka dada kadoras mai iha Beasu ne'e. Karik buat ruma ne'ebé governu haree la viável, la fó oportunidade atu hetan profit ida ne'ebé di'ak. Ho ida ne'e, mak governu muda ninia estratéjia. Maibé husi mudansa ida ne'e, to'o agora Parlamentu Nasionál (PN), seidauk hetan informasaun husi Timor Gap," afirma Vise I Prezidente Parlamentu Nasionál (VPPN), Maria Anjelina Sarmento iha PN, Kinta (05/12/19).

Deputada ne'e afirma, buat ne'ebé durante ne'e Timor Gap aprezenta mak planta LNG estabelese iha Beasu, Betanu depois Covalima.

"Informasaun ne'e iha. PN seidauk simu, maibé sei pertinente. PN presiza hatene para apoiu ba polítika atu dezenvole no diversifika ita nia ekonómia liuhosi ita nia seitór petrolífeiru iha rai maran. Ha'u hanoin, governu iha responsabilidade atu mai hato'o iha parlamentu," dehan Anjelina.

Antes ne'e, Xefe Negosiadór ba Delimitasaun Fronteira Marítima Kay Rala Xanana Gusmão ho populasaun Beasu halo hela negosiasaun para halo indeminizasaun ho komunidade iha área refere, maibé parte rua la hetan solusaun. Tan ne'e, Xanana foti liman no propoin atu estabelese fali planta Liquefied Natural Gas (LNG) ba Natarbora.

Tempotimor (Dili) – Oráriu debate Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2020 Segunda (25/11/19), adia ba Tersa (26/11/19). Tuir Deputadu Luis Roberto, adia oráriu ne'e relasaun ho deputadu Bankada UDT, Gilman dos Santos, ne'ebé hakotu iis iha HNGV, Segunda dadeersan.

"Ohin tuir loloos atu debate OJE 2020. Maibé, tanbá ami nia maluk Gilman nia mate. Ami tenke suspende filafali ba aban. Ohin loron, ami sei prepara an hodi ba vizita nia isin mate iha nia rezidénsia," dehan Deputadu Bankada KHUNTO ne'e ba Tempotimor iha Parlamentu Nasionál, Segunda (25/11/19).

Luis dehan, Gilman nu'udar belun ne'ebé di'ak tebes, durante ne'e servisu hamutuk iha tinan ida ho balun, iha Parlamentu Nasionál.

"Ami sente lakon belun diak ida. Nia moras saida, ami mos lahatene. Matebian nunka hatete nia moras saida. Triste tebes. Ohin dadeer rona katak nia mate ona," Luis dehan.

Observasaun hatudu, deputadu sira iha Parlamentu Nasionál ho laran triste husik hela sira nia knaar fatin. La hanesan atividade baibain.

Tuir data fixu, Segunda (25/11/19) ohin, Parlamentu Nasionál hahú debate OJE 2020 to'o Kinta (12/12/19). Maibé, ho situasaun tristeza ne'e, debate OJE 2020 adia fali ba Tersa (26/11/19) aban.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Arão Noé de Jesus Amarál hato'o ninia dúvida ba desizaun ne'ebé Tribunál Rekursu (TR) hasai, kona-ba Lei Atividade Petrolífeiru (LAP) no Lei Fundu Petrolífeiru (LFP) ne'ebé tuir TR artigu balun konstitusionál no artigu balun inkonstituisonal.

"Sim. Dekretu rua ne'ebé Prezidente Repúblika haruka ba Tribunál Rekursu haruka ona notifikasaun mai Parlamentu Nasionál  iha Sesta (15/11/19) no tribunál deklara ba alterasaun Lei Atividade Petrolífeiru (LAP) artigu 22, laiha inkonstituisionalidade. Maibé, iha de'it alterasaun Lei Fundu Petrolífeiru (LFP), ba habitasaun artigu 15a númeru 2 ne'ebé tribunál deklara konstituisionál. Maibé iha númeru 3 mak tribunál deklara inkonstitusionalidade,” informa PPN ba jornalista iha PN, Tersa (19/11/19).

Nia dehan, PN simu ona notifikasaun. Nune'e, nia parte hein de'it desizaun husi Prezidente Repúblika nian kona-ba dekretu lei rua ne'e.

Tuir PPN, iha notifikasaun nia laran dalaruma desizaun la hanesan ida uluk, bele seluk fali. Tan ne'e, nia parte konsidera inkonsisténsia ba desizaun sira.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Komisaun D, Parlamentu Nasionál Virginia Ana Belo hakfodak ho lista asesor ne'ebé servisu ho VIII Governu, hamutuk ema na'in 1.014.

"Lista asesores ne'e ami simu husi Ministra Finansas. Iha lista ne'e, númeru asesor boot uitoan. Kuaze ema na'in 1.014. Ne'ebé, ami nia pensamentu kuandu númeru asesor barak, diak liu troka tiha funsaun públiku. Ita lalika servisu. Asesor sira mak servisu de'it," dehan deputada Virgina Ana Belo iha resintu Parlamentu Nasional, Kuarta (13/11/19).

Virginia promete, sei buka tempu par Governu ho PN ko'alia tok kona-ba asuntu ne'e. Tansá Governu presiza asesor barak hanesan ne'e.

Prezidente Komisaun D ne'e mós fó ezemplu kona-ba asesor ho númeru barak iha nasaun dezenvolvidu, hanesan iha Doha no Dubai. Nia hatete, kuandu tama iha sira nia instituisaun públiku, asesor rai nain %50 no estranjeiru %50. Mas, nia dehan, ida ne'e kestaun tanba nasaun ne'e osan barak.

"Ita Timor-Leste, ita-nia populasaun barak i ema barak. Nusa mak ita lakohi kapasita ita nia ema. Asesor husi estranjeiru de'it mak servisu, no fim ita nunka aprende buat ida. Parlamentu de’it nia asesor kuaze nain 10 hanesan ne'e de'it. Nusa mak Governu iha asesor barak hanesan ne'e? Asuntu ne'e ami sei ko'alia iha nivel Parlamentu no Governu," Virginia afirma.

Maski nune'e, nia rasik seidauk sura asesor sira ne'e tuir nia kategoria. Husi estranjeiru na'in hira nomos rai-laran na'in hira.

Virginia mós esklarese, saláriu ba asesor nasionál no internasionál iha diferensia. Tanba asesor nasionál kada fulan hetan $5000-7000 de'it. Maibé, asesor internasionál kada fulan hetan $10.000-20.000.

"Númeru asesor nasionál mak barak ne'e ha'u aseita, par bele subtitui. Maibé, sei asesor internasionál mak barak ha'u la aseita. Tanba ne'e, ha'u sei husu ba Governu par bele haree ba asuntu ne'e," Virginia tenik.

Tempotimor (Dili) – Parlamentu Nasionál husu ba orgaun ne'ebé tesi lia iha seitór justisa, atu fó justisa loloos ba aktu violénsia sira ne'ebé hasoru feto.   

"Governu tau osan balun, atu garante feto ne'ebé mak hasoru violénsia doméstika, sexuál, feto ho defisiénsia. Bainhira sira asesu ba tribunál, sira iha direitu para hetan asistensia husi orgaun judisiál  sira, inklui advogadu. Atu nune'e, sira nia kazu bele hetan justisa loloos," dehan Vise Prezidente Parlamentu Nasionál (PN), Maria Angelina Sarmento iha PN, Segunda (04/11/19).

Nia afirma, seitór justisa nu'udar parte ida ne'ebé atu garantia ba ema hotu nia liberdade moris, no iha seguransa ne'ebé di'ak.

"Agora ita haree ema ne'ebé ba rejistu kazu iha polísia no tribunal númeru aas. Ne'e, ita bele dehan katak, pozitivu ida. Tanba, ema iha konxiénsia ona. Bainhira akontese violénsia doméstika ne'e la'ós  problema bikan no kanuru mak lian iha uma laran. Maibé, ne'e problema estadu nian," dehan Angelina.

Deputada ne'e akresenta, bainhira iha membru familia ida mak sai vítima ba violénsia doméstika, sei la lakon de'it nia-lian. Maibé, presiza lori ba estadu atu rezolve. Tanba, violénsia doméstika ne'e krime públiku, entaun estadu mak tenke rezolve.

"Violensia doméstika labele rezolve ona ho nahe biti boot. Tanba, ne'e problema públiku. Entaun, númeru aumenta ne'e katak ema konxiénte katak ema ne'ebé komete violénsia doméstika ne'e kriminozu, no estadu tenke iha responsabilidade hodi halo investigasaun ba nia no bainhira iha faktu, nia tenke ba responsaliza iha komarka," nia tenik.

Tempotimor (Dili) – Vise I Prezidente Parlamentu Nasionál, Maria Angelina Sarmento fó hanoin ba VIII Governu Konstitusionál, atu halo polítika ne'ebé refleta ba realidade. Nia dehan, labele halo polítika tanba de'it polítika.

"Reseita ne'ebé Estadu no Governu ida ne'e atu ezekuta ba 2020, hamutuk billaun $1.95, besik billaun rua. Entaun, ami nia preokupasaun mak Governu nia polítika ne'e refleta ba estatístika sira iha seitór sosiál, ekonomia no infraestrutura ka lae? Keta halo polítika pur polítika de'it. Tanba, sira adere mós ba Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN)," dehan Vise PPN ne'e iha PN, Segunda (04/11/19).

Angelina duvida, depois to'o tinan lima mandatu remata, sei la hetan rezultadu husi ema sira ne'ebé iha direitu benefisiáriu ba rekursu sira ne'ebé estadu investe.

Reprezentante povu ne'e mós fó hanoin katak, osan fundu mina rai ne'e, osan povu nian.

Tempotimor (Dili) – Ministru Reforma Lejislativa Asuntu Parlamentar (MRLAP), Fidelis Manuel Leite Magalhães hatete, lei fó dalan ba opozisaun iha Parlamentu Nasionál (PN) atu vota a favor ka kontra ba OJE 2020.

"Ne'e demokrásia. Vota a favór ka kontra konforme. Maibé, dezenvolvimentu la'o nafatin. Governu mai ho orsamentu, mai diskusaun no debate. Tanba, Governu tenke kumpri nia dever hanesan ezekutivu, para atu lori dezenvolvimentu," dehan Fidelis iha PN, Tersa (15/10/19).

Governu, iha Tersa loraik sei aprezenta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2020, ba Parlamentu Nasionál (PN). Ba tinan 2020, Governu sei deskute no debate orsamentu hamutuk billiaun $1.95 ho PN para hetan aprovasaun.

"Agora, orsamentu ne'e mak opozisaun diskorda, ne'e direitu opozisaun nian. Ha'u husi Governu laiha komentáriu ruma. Atu konkorda ka la konkorda ne'e la'ós kestaun. Tanba, ha'u nia opiniaun ba asunte ne'e la importante. Tanba ne'e, pozisaun polítika bankada nian," nia afirma.

Governante ne'e hatutan, antes ne'e Bankada Demokrátika iha PN deklara katak sei vota kontra ba OJE 2020. "Bankada opozisaun liuliu Bankada Demokrátika proklama tiha ona atu vota kontra. Se sira hola pozisaun ida ne'e. Sira nia direitu tomak. Konstituisaun mak fó dalan," Fidelis dehan.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Arão Noé de Jesus da Costa Amarál  husu ba Komisaun A atu aselera prosesu Lei Anti Korrupsaun (LAK), tanba lei seluk hein hela atu deskute, tanba importante mós.

"Ha'u hakarak aselera prosesu ne'e. Maibé, husi sira (komisaun A) katak iha prosesu barak mak presiza aumenta. Hanesan deklarasaun de bens no informasaun ikus mak dehan, formula hotu sira ne'e bele to'o artigu atus ida resin," dehan Prezidente Parlamentu Nasionál ne'e iha PN, Segunda (14/10/19).

Nia mós akresenta, lei ne'e rasik nia inisiál iha artigu 30 resin.

"Lei nia ne'e nia inisiál hahú ho artigu tolunulu resin de'it. Maibé, agora formaliza hotu ne'e liu artigu 100 resin. Ne'e signifika katak lei foun tebes. Mas, ami hein komisaun A bele aselera prosesu ne'e.  Tanba, ita iha lei sira seluk ne'ebé hein hela tanba lei seluk mós prioridade," dehan Arão.

Nia espera, iha tinan oin PN bele konklui Lei Anti Korrupsaun nian, hodi nune'e fó dalan ba rekursu umanu iha área judisiál ninian, nune'e bele alarga tribunál sira iha munisípiu ne'ebé iha haat maibé bele aumenta ba lima ka neen tuir nesesidade.

Page 1 of 4
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Tempo Timor Networks

Online Counter