Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Diretora Korpu da Paz, Josephine (Jody) Olsen deklara, nia parte sei nafatin esforsu maka'as hodi kontribui ba dezenvolvimentu nasaun Timor-Leste, liuliu iha área ekonomia.

"Hau mai atu ko'alia ho Primeru Ministru (PM) Taur Matan Ruak, kona-ba prezensa Korpu da Paz iha Timor-Leste, i koalia mós kona-ba dezenvolvimentu ekonomia komunidade nian no mós sira nia papél ba edukasaun," dehan Josephine Oslen ba jornalista hafoin hasoru PM iha Palásiu Governu, Tersa (10/12/19).

Iha sorumutu ho PM Taur, tuir Oslen, nia mós ko'alia kona-ba impaktu Korpu da Paz nian iha nasaun Timor-Leste.

“Ha'u hetan resposta di'ak husi Primeru Ministru Taur Matan Ruak, ne'ebé prontu apoiu nafatin programa Korpu da Paz nia prezensa, iha Timor-Leste.

Membru 200

Hahú 2002 to'o agora, tuir Olsen, membru Korpu da Paz iha Timor-Leste hamutuk 200 servi ona ba dezenvolvimentu Timor-Leste.

"Ami agradese tebes ba lideransa Timoroan sira hanesan, xefe suku, sosiedade Sivil no populasaun Timoroan sira ne'ebé simu ami ho di'ak iha ami nia voluntariu ne'e," dehan Josephine.

Nia sublina, programa Korpu da Paz nian, atu habelar liután hodi inklui projetu edukasaun lian Inglés ne'ebé, mellora lian Inglés iha eskola hotu-hotu ne'ebé ezisti iha Timor-Leste.

Diretora hatete, programa Korpu da Paz funsiona hodi fortaleza relasaun entre povu Amérika no Timor-Leste, no apoiu nasaun Timor-Leste nia meta sira ba dezenvolvimentu.

Tempotimor (Dili) – Joven nain 10 husi Munisípiu Dili, Ermera, Oe-Cuse no Likisa, hamosu ideia inovativu relasiona ho valór ekonomia nian, hodi kontribui ba prosesu dezenvolvimentu nasaun Timor-Leste, liuhosi asuntu ekonomiku.

"Sira nain sanolu ne'e, aban sei halo aprezentasaun ba ideia inovativu no selesiona. Se mak sai manan nain, sei ba tuir kompetisaun iha Malaysia," dehan Diretora UNDP, Lazima Onta-Bhatta iha Hotel Novu turizmu, Kinta (05/12/19).

Tuir Lazima, joven na'in 10 ne'e tuir ona treinamentu durante loron tolu, ne'ebe organiza husi UNDP.

Iha fatin hanesan, Ministru Koordenador Asuntu Ekonomiku (MCAE), Fidelis Manuel Leite Magalhães afirma, inisiativa joven sira nian importante tebes i metode ne'ebé UNDP uza ne'e mós kapás .

Nia relata, iha metode hirak ne'e bele haree ba eko-sistema atu apoiu ba dezenvolvementu, liuliu haree ba kondisoes joven sira nian iha baze.

Fidelis akresenta, governu apoiu no demonstra hodi fasilita liután inisiativa hirak ne'ebé mosu ona iha UNDP i parseiru dezenvolvimentu sira hotu, hodi dezenvolve diak liután.

Tempotimor (Dili) – Ministru Kordenador Asuntu Ekonomiku (MKAE), Fidelis Manuel Leite Magalhães hatete, numeru dezempregu iha nasaun Timor-Leste, kuaze %10.

"Tuir data hatudu katak, populasaun %74 ne'e maioria mak joven ho idade 35 mai kraik, i tuir dadus mós ita iha nivel dezempregu pur volta %10," dehan Fidelis ba jornalista hafoin partisipa preparasaun ideia inovativu iha Otel Novu turizmu, Kinta (05/12/19).

Fidelis afirma, Iha nivel dezenpregu ne'e maioria ne'ebe seidauk hetan oportunidade ba empregu mak joven tantu feto no mane.

Nia dehan, barak liu dezenpregu kompara feto no mane, feto mak maioria seidauk hetan oportunidade ba empregu.

Governante ne'e akresenta, Iha faktus no dadus hirak ne'e, governu kontinua nafatin esforsu, servisu hamutuk ho agensia sira par hare ba asuntu dezenpregu, liu-liu espesifiku ba joven sira ne'ebe dezenpregu.

Ladún Fiar

Iha sorin seluk, Vise Prezidente I Parlamentu Nasionál (VPPN) Maria Angelina Sarmento ladún fiar katak númeru dezempregu iha Timor hela de'it %10.

"Ba ha'u, hanoin dadus dezempregu iha TL tuun ba %10 ne'e seidauk konvense ha'u," afirma vise Angelina.

Deputadu bankada PLP ne'e, husu governu atu aprezenta dadus ne'ebé kredivél, relasiona ho dezempregu iha Timor Leste.

"Presiza hato'o dadus ne'ebé mak kredivél ba númeru dezempregu ne'ebé ita konsege redúz ona ka mantein, ka aumenta tan karik. Pur enkuantu ha'u mós seidauk asesu governu nia informasaun detallu liu kona-ba númeru dezempregu no pursentu hira mak tuun ona, mais ita haree ba realidade de'it, ema barak mak sei buka servisu i maioria servisu sira ne'e fornese de'it husi seitór públiku," dehan Anjelina.

Tempotimor (Dili) – Previzaun VIII governu atu hasa'e Kresimentu Ekonomia bele atinje %7.2 iha tinan 2020, tuir bankada KHUNTO iha Parlamentu Nasionál nu'udar tarjetu ambisiozu governu nian.

"Kresimentu Ekonómiku tuir governu nia tarjeitu, ita bele alkansa. Maibé, presiza servisu maka'as. Previzaun ne'e, ita labele ambisiozu demais. Maibé, ita tenke halo. Tanba ita tau tarjetu ida kresimentu ekonomiku sa'e ba %7.2 ne'e kuandu orsamentu aprova ona iha fulan ida ne'e," hatete Xefi Bankada KHUNTO, António Nobre iha PN, Kuarta (04/12/19).

Tuir Nobre, defisíl uitoan atu kresimentu ekonomiku bele atinje %7.2. Tanba, iha inisiu 2020 sei uza orsamentu duadesimál.

Alende ne'e, tuir deputada Fernanda Lay, governu bele ambisaun halo previzaun ba kresimentu ekonomiku nian, maibé bele ka lae? Tanba referensia barak ona.

"Governu bele iha ambisaun para propoin tau nia orsamentu. Maibé, PN bele fó lembra katak husi 2017 to'o inisiu 2019, governu la'o ho duadesimál. Tanba ne'e, ita nia kresimentu ekonomiku monu. Entaun atu rekopera filafali, tenke ho neneik. La'ós tau dala ida de'it. Tanba ne'e, governu bele propoin. Maibé, urjente ka lae? Sei la'ós urjente, tinan oin ita sei iha para hala'o," tenik Fernanda.

Tempotimor (Dili) – Tan de'it atu ba servisu iha Austrália, polítika Sekretáriu Estadu Formasaun Profisional no Empregu (SEFOPE), obriga inan-feto sira, ne'ebé tuir hela teste fisiku, tenke bomba rai.  

Observador Polítika husi Uiversidade Nasionál Timor Lorosa'e (UNTL), Camilio Ximenes Almeida lamenta ho hahalok ida ne'e.

"Teste fíziku atu ba Austrália mós haruka inan-feto sira bomba rai. Ita ne'ebé haree ida ne'e, triste. Matan ben monu. Tanba, teste hanesan ne'e so atu sai Polísia ou F-FDTL mak bele aplika," Camilio hatete ba tempotimor.com, iha Kampus tuan UNTL, Kaikoli, Dili, Kuarta (26/11/19).

"Hahalok ida haruka inan-feto sira bomba rai, tan de'it atu ba Austrália ne'e, presiza kombate. Tanba, hahalok ne'e invazor kolonál sira mak uluk halo ba Timoroan. Ita lakohi buat sira hanesan ne'e, mosu tan. Se lae, ita nafatin atan ba bei-beik," esplika Camilo.

Iha sorin seluk, tuir observadór polítika ne'e katak polítika Governu nian hodi haruka Timoroan sira sai ba liur ne'e, loloos la merese.

“Tan saida, Governu la kria polítika seluk hodi loke kampu servisu iha rai-laran. Ka polítika haruka de'it Timoroan sira ba Korreia no Austrália ne'e de'it mak loos ona?” Camilo afirma.    

Tempotimor (Dili) –  Prezidente Sentru Lojístika Nasionál (SLN), Augusto Junior Trindade katak, foos  Timor atualmente iha armazem SLN nian, hela de'it tonelada atus neen resin (600 toneladas).

"SLN, normalmente kuandu hasoru ona Novembru no Dezembru sempre preokupa ho stok. Entaun hakarak atu hatete katak atualmente iha CLN hela de'it tonelada 600 resin foos lokál," dehan Prezidente CLN, Augusto Junior Trindade iha Salaun João Paulo II Comoro, Sesta (22/11/19).

Nia dehan, maske stok foos hela de'it tonelada 600 resin, maibé CLN sei servisu hamutuk ho parte kompetente atu asegura.

"Ami servisu hamutuk ho seitór privadu no kompañia importadór sira atu garante katak situasaun ida ne'ebé daudaun ita preokupa bele la'o ho di'ak. Tanba estadu rasik, lakohi nia povu festeza Natal no tinan foun ne'e ho situasaun ne'ebé menus ai-han," tenik Augusto.

Nia dehan, maski ohin loron produsaun foos iha Timor Leste menus, maibé  CLN garante sei sai garantór di'ak ba merkadu.

"Ita haree dadus husi Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP) rasik, katak ita nia produsaun foos  menus. Maibé, ho buat hirak ne'e SLN servisu hamutuk ho MAP, Sekretáriu Estadu Kooperativa no IGE para oinsá atu foku ba hasa'e produsaun iha rai laran," nia dehan.

Tempotimor (Dili) – Hahú Maiu-Outubru 2019, kondisaun ekonomia iha rai-laran monu. Alende ne'e, situasaun mós ladi'ak kompara ho tinan seluk liubá.

Prezidente Federasaun Kooperativa Kréditu Hanai Malu (FKKHM), Elizário Ferreira informa kestaun ne'e, hafoin hasoru Prezidente Repúblika, Sesta (22/11/19) iha Palásiu Prezidensiál Bairru-pite, Dili.

"Tinan kotuk liubá, situasaun la'o di'ak. Ekonomikamente di'ak. Maibé, tinan ida ne'e hahú husi fulan Maiu mai to'o fim Outubru ba Dezembru, bele dehan merkadu monu," dehan Elizário.

Eis deputadu ne'e dehan, merkadu monu tanba intermu kapasidade kompras menus tebes, no kauza ne'e rasik husi sirkulasaun moeda ne'ebé ladún too iha nivel baze.

Maski nune'e, kooperativa tenta hodi fó apoiu nafatin ba kliente ou koperante sira, atu nune'e bele dezenvolve ekonomia hahú husi baze.

“Momentu harii foufoun, FKKHM halibur 87 membrus. Agora iha ona membru ou koperante hamutuk 12.898 membrus no konsege halibur ona osan $5.6 Miloens ne'ebé akomoda iha koperativa,” nia esplika.

Tempotimor (Dili) – Ministru Koordenadór Asuntus Ekonomiku (MKAE) interinu, Fidelis Manuel Leite Magalhães no TradeInvest, aprezenta ba Konsellu Ministru (KM) kona-ba proposta akordu espesiál  investimentu entre Timor-Leste no Pelican Paradise Group, Lda.

"Projetu ida ne’e prevé investimenu ida ho valór millaun $700 iha área ida ho nia luan besik hektares 550 iha Tasitolu," dehan MKAE interinu bainhira aprezenta proposta refere ba Konsellu Ministru, Kuarta (20/11/19).

Nia afirma, husi investimentu ne'ebé Pelican Paradise Group ne'e, sei inklui husi unidade barak ne'ebé fó kampu servisu ba Timoroan sira.

"Iha investimentu ne'e, sei inklui unidade otelária sira, kampu golf nian ida, lote rezidénsia sira, sentru dezenvolvimentu ida ba foin-sa’e sira, eskola internasionál ida, ospitál internasionál ida no sentru komersiál sira, kompleksu turistiku ida-ne’e sei permite harii postu traballu besik 1500, iha faze konstrusaun nian," dehan Fidelis.

Governante ne'e afirma, bainhira faze konstrusaun remata, Timoroan hamutuk 1.300 mak sei servisu permanente, no emprezáriu ne'e rasik permite mós halo reflorestasaun husi %80 iha área projetu nian.

Tempotimor (Dili) – Komisaun D, Parlamentu Nasionál (PN) halo redús OJE 2020 ba Autoridade Inspesaun no Fiskalizasaun ba Atividade Ekonómika, Sanitária no Alimentár (AIFAESA) hamutuk $40.000 husi proposta millaun $1.300 resin.

"Komisaun D preokupa ho OJE tinan fiskál 2020 ne'ebé sa'e maka'as ba billaun $1.950. Entaun Governu no Parlamentu Nasionál haree oinsá para atu redús uitoan. Tan ne'e, AIFAESA nian hasai $40.000 husi milliaun $1.300 resin ne'ebé Governu prevé iha OJE 2020," dehan Koordenadór AIFAESA, Abilio Oliveira Serreno iha PN, bainhira remata audiénsia ho komisaun D, Tersa (19/11/19).

Nia afirma, osan ne'ebé mak Governu no PN ko'a husi AIFAESA ne'e, parte ida ne'ebé tau iha rezervadu nian. Inklui mós direitu viajem %15 ne'e mak hasai hotu.

Maski nune'e, tuir Abilio, Governu tau ona osan ba laboratóriu nomós armajem ne'ebé durante ne'e sai AIFAESA nia difikuldade no preokupasaun.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Camara Comersiu Industria Timor-Leste (CCITL), Oscar Lima hatete, ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) iha tinan 2019, ne'ebé la fó benefisiu ba seitór privadu konsidera Governu oho seitór privadu sira.

Nia dehan, OJE tinan fiskál 2019 laiha ninia benefisiu ba emprezariu privadu. Tan ne'e, defisil atu dezenvolve ekonomia iha rai laran.

"Espera, ba oin labele akontese tan hanesan ne'e. Tanba, situasaun sira hanesan ne'e Governu atu oho fali seitór privadu sira. Loloos, Governu presiza hasa'e kapasidade seitór privadu sira nian. Se lae mak difisil ba ukun an nasaun Timor-Leste nian," dehan Oscar Lima ba jornalista sira iha salaun Ministeriu Finansas, Segunda (11/11/19).

"La'ós emprezariu hotu-hotu mak hetan benefísiu. Maibé, iha balun de'it mak hetan. Balun la hetan no iha balun ne'ebé agora selu hela tusan," Nnia esplika.

Oscar relata, iha aktividades kiik-oan sira ne'ebé iha konkursu públiku sira ne'ebé ita hare empreza kiik-oan sira de'it mak hetan benefísiu, ba empreza boot sira la hetan.

"Tinan 2019, empreza privadu sira dollar. Tanba la hetan aktividade husi Governu atu hala'o servisu. Entaun, ekipamentus hotu paradu," tenik Oscar.

Nia afirma, realidade ida ne'e halo emprezariu barak tenke fila an ba buat seluk. Pior liu balun nian osan seidauk selu. Ida ne'e, susar tebes atu diversifika ba fali buat seluk. Tanba, orsamentu metin hela.

Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Tempo Timor Networks

Online Counter