Hosi: Raimundos Oki

 

Tempotimor (New York) –Lider mundial nain 9 la marka prezensa iha assembleia jeral Organizasaun Nasões Unidas (ONU) ba dala 74 iha tinan ida ne’e tanba mosu problema oioin iha sira nia nasaun ida-idak.

Tuir ajenda ONU nian katak iha loron Sesta liuba konsege rejista ona xefe estadu hamutuk nain 91 mak konfirmadu atu partisipa iha Assembleia Jeral ONU tinan ida ne’e ho tema mudansa klimatika. 

 

Bazeia ba observasaun tempotimor.com iha loron dahuluk simeira asaun ba Mudansa Klimatika ne’ebé hahu iha loron Segunda (23/09) rejista lider mundial hosi nasaun balun hanesan Prezidente Repúblika Demokratika Timor-Leste (RDTL), Francisco Guterres Lu Olo la marka prezensa, tanba bloku Aliansa Maioria Parlamentar (AMP) blokeia nia ho rajaun tenke rezolve uluk problema impasse politika rai laran mak bele ba vizita rai liur. 

 

La’ós Prezidente Lu Olo de’it mak la partisipa iha asembleia jeral ONU ne’e, maibé inklui mós Prezidente Repúblika Popular Xina, Xi Jinping tanba funu negosiu entre Xina no Amerika to’o oras ne’e sei kontinua la’o hela.

 

Prezidente Russia mós la partisipa, maibé nia delegasaun mak partisipa no justifika katak nia Prezidente la mai tanba okupadu ho assuntu balun. Entretantu, Primeiru-Ministru Israel, Benjamin Netanhayu mós la partisipa ho rajaun politika domestika Israel oras ne’e seidauk estavél hafoin realiza eleisaun ida iha tempu hirak liuba. Prezidente Venezuela, Primeiru-Ministru Canada, Justin Trudeau, Prezidente Repúblika Indonezia, Joko Widodo (Jokowi) mós la partisipa tanba Indonézia oras ne’e hasoru hela problema balun hanesan problema iha Papua no Papua Osidental, problema alterasaun Lei anti korupsaun, no problema ahin ha’an ai laran sira iha Indonézia. 

 

Prezidente Venezuela Nicolas Maduro konesege hato’o de’it nia komprimentus, maibé la partisipa ida, tanba nia poder ne’e lahetan lejitimidade hosi nasaun membru ONU 50 resin inklui Estadus Unidus Amerika, imposivel hatudu assuntu ne’e maibé reprezentante sei dudu ONU hodi rekoñese reklamasaun Guaido ba nia poder. 

 

Maske ONU ne’e nu’udar rai internasional, Amerika nafatin nu’udar uma nain, vizitante ne’ebé ba ho assuntu ofisial ONU labele bandu, no uluk iha tempu bainhira Amerika fó radius 25 mil ba bainaka internasional ne’ebé nia la gosta. 

 

Maibé tinan ida ne’e, Amerika la konsege kontrola a’an, alende limita movimentu Zarif Iran, diplomata rua hosi Cuba ne’ebé hela iha New York ne’ebé planeia atu partisipa iha Assembleia jeral ONU ne’e, maibé governu Trump obriga sira tenke sai ka la permite ona sira hodi hela iha Manhattan, New York fatin ne’ebé hala’o Assembleia jeral ONU.