Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

MNEK vs SEFOPE (parte 2) Hada'u-malu Serbisu Adidu ho Staf Lokal Embaixada TL

Adidu Traballo simu traballador no halo briefing ba serbisu nain sira nee iha aeroportu Darwin (26/11) Adidu Traballo simu traballador no halo briefing ba serbisu nain sira nee iha aeroportu Darwin (26/11) Foto Suplai

 

Tempotimor (Dili)-Prosesu rekrutamentu ba trabaladór Timor-oan ne'ebé sei ba serbisu iha Australia hamosu "tensaun" entre reprezentante Timor Leste iha Australia. Mosu hada'u-malu serbisu entre adidu ba Trabaladór husi Sekretariu Estadu Formasaun Profesional no Empregu (SEFOPE) ho staf lokal ne'ebé Embaixada Timor Leste iha Canberra rekruta.

Molok SEFOPE nomeia adidu ba trabaladór Timor Leste iha Australia, Embaixada TL iha Australia rekruta staf lokal ida atu tulun jere programa Strong Workforce Program (SWP) no sei tulun serbisu adidu nian bainhira iha ona nomeiasaun.

Maibé, hafoin nomeiasaun ba adidu Trabaladór nian, staf lokal ne'ebé embaixada TL rekruta la'os apoiu maibé hada'u-malu fali serbisu ho adidu. Aat liu tan, embaixada TL iha Canberra defende fali staf lokal ne'e.

Tensaun hahú sa'e maka'as liu tan bainhira SEFOPE deside hodi muda baze dadus no serbisu laboral husi embaixada TL iha Canberra mai Dili.

"Ha'u la hatene tanba sa sira defende liu staf lokal ne'e do que ha'u hanesan sira-nia maluk Timor-oan ida, parese que sira dehan staf lokal ne'e mak hatene serbisu," dehan Adido Trabaladór Timor Leste ba Australia, Antonio Armindo ba tempotimor.com, foin lalais.

Atu hatene klean liu tan problema hirak ne'ebé durante ne'e falun metin iha prosesu haruka trabaladór sira ba Australia, Tempotimor.com (TT.com) halo intervista ho Adido Trabaladór Timor Leste ba Australia, Antonio Armindo (AA).

 

TT.com: Señor Adidu, bele esplika took prosesu rekrutamentu ba staf lokal no ita-boot nia serbisu iha Australia.

AA: Kona-ba staf lokal, molok embaixata Timor Leste iha Canberra atu halo rekrutamentu iha fulan Outubru ka Novembru (2018), embaixada hakerek karta ida mak SEFOPE atu nune'e SEFOPE konkorda par halo rekrutamentu ho hanoin atu tulun jere programa SWP nian iha Australia durante adidu laiha no kuandu adidu iha bele tulun adidu hodi halo serbisu. Nia laos SEFOPE ninia staf, laos SEFOPE mak rekruta, nia reprezenta Embaixada laos SEFOPE, problema ida ne'e hahú kedan husi ne'ebá, SEFOPE sente hanesan iha ADIDO rua, no serbisu ne'e sei hada'u-malu entre adidu ho staf lokal ne'ebé mak embaixada rekruta hela iha Canberra.

 

TT.com: Tuir informasaun, embaixada TL iha Canberra defende liu staf lokal do que ita-boot.

AA: Ha'u la hatene tanba sa sira defende liu staf lokal ne'e do que ha'u hanesan sira-nia maluk Timor-oan ida, parese que sira dehan staf lokal ne'e mak hatene serbisu, maibé staf lokal ne'e serbisu husi Janeiru to'o Maiu 2019 de'it, liu husi ida ne'e adidu ho nia ekipa no funsionariu SEFOPE mak halo ona serbisu kona-ba trabaladór nian.

SEFOPE informa Embaixada iha Canberra kona-ba desizaun atu muda baze de dadus no serbisu laboral seluk inklui viza mai Dili, entaun staf lokal ne'e nia la envolve ona direita ba serbisu administrasaun lorloron tanba SEFOPE deside halo iha Dili de'it.

Embaixada ho ha'u konkorda atu staf lokal ne'e fó treinumentu de'it ba iha funsionariu SEFOPE nian iha Bekora, Dili, oinsa mak atu halo serbisu sira hanesan halo vistu ba trabalador sira, atu nune'e funsionariu sira bele hatene, maibé staf lokal ne'e mai fó treinumentu dala ida de'it iha Dili hodi halo handover serbisu sira ne'e ba SEFOPE.

Depois de treinamentu, Embaixada konkorda katak adidu ho ninia ekipa tenke lao haleu Australia tomak hodi hasoru malu ho ajensia sira hodi informa ba sira kona-ba mudansa, katak serbisu hotu-hotu SEFOPE mak halo rasik iha Dili, ne'e hanesan parte ida husi handover husi staf lokal ba adidu ho nia ekipa no mós funsionariu SEFOPE nian. Desizaun sira ne'e laos adidu mak halo maibé SEFOPE mak deside.

Tanba ne'e, se adidu ho nia ekipa hamutuk ho funsionariu Diresaun Nasional, DFAT ninia kontraktor Work Force Development mak serbisu la di'ak karik númeru trablador la sa'e, ajensia rekrutamentu la aumenta no toos mós la aumenta, maibé realidade númeru trabaladór sa'e di'ak tebes kompara ho tinan kotuk, 2018.

Ne'ebé ha'u la hatene tanba sa mak sira defende staf estranjeiru ne'e di'ak liu do que produtu Timor, ne'e so señor na'in hira ne'e mak hatene, karik sira iha ajenda ketak.

 

TT.com: Tuir informasaun katak MNEK kestiona ita-boot nia relasaun ne'ebé ladun di'ak ho Embaixadór TL iha Canberra ho nia Sekretariu dahuluk, ne'e loos ka lae?

AA: Ha'u-nia relasaun ho señor embaixadór di'ak tebes. Ami sempre kontaktu malu. Ho señor Samuel Soares (Sekretariu dahuluk) mak ladun iha ligasaun tanba nia hala'o serbisu sekretariu nian de'it. Ha'u ho señor Embaixadór ninia kontaktu malu ne'e kuaze lorloron hodi koalia kona-ba serbisu SWP no PLS nian, planu oinsa mak trabaladór sira ne'e ita tenke fo pre departure briefing ne'ebé mak di'ak, inklui koalia bebeik kona-ba señor Embaixadór ninia planu ne'ebé mak nia rasik hamutuk ho investór boot Green House nian iha Port Augusta Adelaide ne'ebá atu mai harii Green House boot ida iha Atabae, Ermera. Projetu ida que envolve dezenas de milhoes de dolares.

Ami koalia kona-ba oinsa mak bele shipping material sira atu harii Green House ne'e mai Dili. Señor Embaixadór nia hanoin atu bele harii Green House ne'e hodi fasilita treinamentu ba trabalador sira molok atu ba serbisu iha Australia no ha'u sempre dehan ba señor Embaixadór katak ha'u ho SEFOPE sempre apoiu kuandu buat hotu la tuir dalan legal no seluk tan.

Kuandu to'o ami koalia sasan business nian sira hanesan ne'e signifika katak ha'u ho señor Embaixadór Abel sempre koalia kuaze kalan ho loron sobre planu sira ne'e hotu, entaun ema dehan ligasaun la di'ak ho señor Embaixadór ne'e tanba ema gosta bobar ha'u, tanba karik iha interese politika individual iha laran.

Ami rua embaixadór sempre hasoru-malu dala-barak liu kompara señor embaixadór hasoru malu ho Konsul Jeral iha Darwin, ne'e uitoan liu, ne'e signifika katak ami rua nia relasaun di'ak tebes. La hatene to'o ikus mak señor Embiaxadór ka señor Samuel mak dehan ami-nia relasaun mak la di'ak ne'e sira bobar ona.

 

TT.com: Señor adidu, relasiona ho projetu Green House, karik tuir ita-boot diplomata bele lori investór mai Timor Leste hodi halo investimentu?

AA: Ha'u la hatene kona-ba diplomata seluk tanba ida atu responde di'ak ne'e mak MNEK, maibé ba ha'u-nia aan kuandu ha'u iha rai li'ur mak lori investor mai Timor, join atu halo investemntu, ne'e konflitu de interese tan ne'e ha'u labele halo, maibé ema seluk nia privadu ha'u labele mete.

 

TT.com: Señor adidu, ita-boot iha koñesimentu ka lae kona-ba karta lamentasaun husi kompaña balun kona-ba ita-boot nia serbisu ne'ebé haruka mai iha governu Timor Leste liu husi embaixada iha Canberra?

AA: Durante ne'e ha'u ho funsionariu SEFOPE laiha problema ruma ho ajensia sira hodi difikulta rekrutamentu SWP no PLS. Adidu ho nia ekipa no funsionariu SEFOPE, inklui parseiru dezenvolvimentu ne'ebé mak agora serbisu hamutuk, nia relasaun di'ak tebes ho ajensia hotu, ho toos-nain hotu, tanba ne'e mak númeru trabaladór sa'e, ajensia foun mós aumenta, toos foun mós aumenta. Maske ema balun dehan laos SEFOPE nia esforsu maibé staf lokal iha Embaixada nia esforsu, ne'e SEFOPE dehan la loos tanba staf lokal hahú serbisu iha Embaixada iha fulan Janeiru 2019 too de'it fulan Maiu 2019, kuandu liu husi ne'e SEFOPE deside lori ona baze dadus atu ba Dili pois hahú serbisu uitoan-uitoan ita halo ona, to'o fulan Agostu 2019 staf lokal ne'e halo handover mai SEFOPE.

Maibé, iha ajensia balun ne'ebé mak ami hatene hela la konkorda ho politika SEFOPE nian ne'ebé mak fó sai atu trabalador no ajensia labele rekomenda membru familia ka kolega ruma, maibé ema hotu kriteria mak tenke manda, kriteria mak defini familia sira iha work ready pool ne'e bele liu ka lae.

Ajensia balu la konkorda tanba sira toman ona, iha pasadu ne'e Ajensia sira husu see de'it staf lokal sempre ajuda ajensia sira, maibé agora SEFOPE deside muda tanba publiku kestiona kona-ba nepotizmu no korrupsaun, entaun SEFOPE halo politika ne'e par bele diminui risku kona-ba nepotizmu ho korrupsaun.

Ho politika ne'e mak Ajensia balun lakohi no konfronta SEFOPE, maibé politika ne'e governu nian, nasaun seluk tenke respeita, karik Ajensia ruma ka ema ruma mak lakohi politika ne'e mak Ajensia lakohi mai Timor ne'e laiha buat ida, ita labele obriga tanba ne'e Ajensia refere ninia direitu, maibé SEFOPE kontinua serbisu hamutuk ho Ajensia ne'ebé mak respeita politika no regulamentu governu Timor Leste nian.

Timor Leste ne'e nasaun soberania, ema husi nasaun seluk tenke respeita, tanba Timor laos iha konolizasaun nia okos, laos provinsia ida ka NGO ida. Dala-barak kuandu politika sai husi SEFOPE ba Ajensia sira, Embaixada haruka SEFOPE tenke retira, maibé SEFOPE nunka retira, tanba ne'e politika governu nian, politika NGO de'it ema sei halo tuir sa tan mai husi iinstituisaun governu ida.

Ami hatene hela Ajensia sira ne'ebé mak haruka karta lamentasaun ba Embaixada iha Canberra, SEFOPE simu karta ida de'it, karik karta barak liu maibé la haruka mai SEFOPE. Karta ida SEFOPE simu ne'e mós mai husi Ajensia ida iha Tasmania ne'ebá que la konkorda ho ita-nia politika durante ne'e, karik iha karta seluk tan, SEFOPE la hatene.

Karik iha duni karta mai husi Ajensia hatudu ninia lamentasaun kona-ba instituisaun ida, Embaxada so simu de'it maibé tenke fó ba insitituisaun relevantes, laos rai de'it iha Embaixada pois uza bobar ema seluk, sa tan ne'e ligasaun ba asuntu laboral tenke fó ba SEFOPE atu nune'e SEFOPE bele responde. Karik karta lamentasaun kona-ba ha'u mós tenke haruka mai SEFOPE tanba ha'u tutela ba SEFOPE no hau-nia superior sira mak Diretór Jeral sira no Sekretariu Estadu iha SEFOPE. Labele rai de'it iha Embaixada pois ita bobar malu. Ida ne'e mak akontese agora.

Ha'u rona duni dehan karta husi Ajensia sira maibé SEFOPE nunka haree karta sira ne'e, kontestu ne'e oin sa karik.

Se SEFOPE la di'ak karik, iha tinan 2020 ne'e rekrutamentu sei la barak, maibé iha indikasaun di'ak, hatudu iha fulan Janeiru 2020 SEFOPE mobiliza ona na'in 165, kompara ho fulan Januariu 2019 ne'e na'in 66 de'it. Trabaladór ba programa rua ne'e, SWP ho PLS, sei sa'e signifikativu tebes kompara ho tinan 2019 no tinan 7 seluk liu ba kotuk. Tinan 6 ona rekrutamentu ospitalidade la halo maibé iha fulan Janeiru 2020 hahú halo ona rekrutamentu ba setor Ospitalidade na'in 26, maske Ajensia sei hili uitoan de'it, konforme momentu intervista nee liu ka lae. Ne'e indikasaun di'ak ba Timor no ba funsionariu SEFOPE nian ne'ebé mak serbisu hodi jere programa SWP no PLS. Ne'ebé, favor labele bobar, ita hanorin netik buat di'ak ba ami jerasaun foun.

Rate this item
(4 votes)
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter