Hafoin enkontru ho Presidenti da Republika Maijor General F-FDTL, Lere Anan Timur hato’o ninia pontu de vista kona ba situasaun iha nasaun ne’e. Aleinde kona ba situasaun segurança maibe mos,”ami koalia liuliu konaba situasaun impase polítika ne’ebé lao iha ita nia rai laran. Hau hatete ba Sr. Prezidente-da-Repúblika katak, primeiro Ministru, Prezidente-da-Repúblika uja imi nia kompetensia tuir lei haruka, uja de’it! Uja de’it kuanto forsas Armadas, ami apoio nafatin imi nia desisaun”.

General ida ne’ebe bainbain du’un ba jovens sira maka fumenta líder antigu sira han malu ne’e ohin dehan, “impase polítika ne’ebé agora daudaun la’o ne’e laos joven sira mak halo, ita nia lider sira atual, lider maximu, katuas sira fuk mutin sira mak halo, apartir husi ita nia maun Xanana, Mari, Lu, Taur, sira nee mak agora lidér, ne’ebé que hamrik iha povu nia oin. Uluk ita dehan katak libertar a patria libertar o Povu, be impase polítika ida nee ita bele liberta ita nia povu husi kiak? Hau hanoin katak la iha e la dificil ita buka malu dialogu, to’o konkluzaun ida, mas ida-idak radikaliza nia posisaun laos tamba de’it ema nain 9 ema nain 8 mak ema milliuan ida nee atu terus ba sira ida nee injustiça nee, injustiça!.”

“Ita nia asuwain sira ne’ebé mate ona ne’e mos labele mate folin laek tamba deit sira nain walu ou nain sira, prosesu ne’e tenki la’o ba oin nafatin, para ita hotuhotu bele hatene katak ohin loron, Timor , povu Timor, emprezariom, hotu-hotu moris ho orsamentu estadu ninian, se agora orsamentu estadu paradu, sein duvida que vida nasaun mós para, hanesan ran ida karik la halai, porexemplu Policia komesa tau problema, mina la iha, osan la iha ba hahan, forsas mos hanesan nee, mina la iha kareta atu halai, ohin dia-11 ona forsas seidauk simu osan ransu ninian buat sira nee hotu, mas hau bele dehan katak , ami militar nee, ami bele desaraska ne’e, desaraska para liuliu forsa sira nee labele hamlaha. Mais importante liuliu mak hau husu ba ha’u nia maun boot sira nee kompreinde malu buka dialogu, hatur ezemplu diak ida, agora nee, para futuru mai ita nia jerasaun foun sira ne’e bele hamrik iha buat diak ne’e atu lori ita nia nasaun ne’e ba oin, ita lakohi ita nia nasaun nee monu ba krize ruma, ne’e mak ohin ami nain rua Prezidente koalia hau dehan katak konta nafatin ho ami forsas Armadas, saida de’it mak estadu desidi, Prezidente nu’udar komandante supremu forsas Armadas, primeiro Ministru nu’udar Xefe do Governu, toma imi nia kompetensia desidi tuir konstituisaun haruka, ita la depende ba ema ida, uluk funu 24 anos hatudu ona, povu Timor-Leste nia brani nia matenek, funu 24 povu Timor no FALINTIL la depende ema ida, depende ba nia forsa, depende ba nia kapasidade, agora mos hanesan nee, ita tenki depende ba ita nia-an e lori nasaun ne’e ba oin, ita lakohi Timor ne’e monu tan ba krize, e forsas Armadas prontu kumpri serbisu ne’ebé ita nia estadu fó, prontu 24 oras, bele hamlaha, bele kareta la iha, bele kilat la iha mós prontu nafatin So kuando moras mak la’o labele entaun la’o labele ona”.

“Husu kumpriensaun ba ita nia maun boot sira, buka dialogu, ida nee importante liu, ne’e ha’u nia mensagem mak ida ne’e”.

Komandante General F-FDTL ne’e mos komenta kona ba Parlamentu Nasionál ne’ebe la fo votus apoia ba Prezidente-da-Repúblika nia viagem ba Portugál.

“Hau nia hanoin la’os kontra ema ida, ohin loron ne’e sira argumenta dehan katak impase polítika tamba governu la forma, mas governu forma daudaun ona, be ohin konsellu de Ministrus, uluk mós konsellu Ministrus reuni ne’e mak foti, propoin Brigadeiro Meno ba Ministru defeza, falta membrus balu que la kompleta ne’e, la kompleta mas Governu forma tiha ona, agora kestaun mak apresenta programa, ida ne’e mas ema sira polítika sira ne’e polítiza buat hotuhotu. Ba hau ne’e hau dehan, governu forma tiha ona, primeiro Ministru iha ona, gabinete sira iha ona, ida bele akumula rua tolu mós governu nafatin, se primeiro Ministru la iha karik ne’e mak ita dehan governu seidauk forma”, dehan Lere.

Nia hatutan nakonu ho perguntas dehan, “agora Ministru mós balu iha ona, Sekretario Estadu mós balu iha ona be saida mak seidauk iha? Tamba sira nain hat ka lima ne’ebé deskonfiado dehan naok osan ne’e, ida ne’e mak halo falta governu? la falta ida, governu la falta ida, ita mak hakarak polítiza e ita nia povu labele terus tan ba buat sira nee”.

Nia esplika katak, “kanselamentu Prezidente ba Portugál ita dehan katak polítika diplomatikamente iha reflexu negativu, porque ne’e segunda vez, primeiro uluk nia kansela tiha tamba situasuan eleisoens buat sira nee hotu, agora kansela tan, mas portugal hau hanoin katak la iha problema ne’e. Ita nia aliansa ita nia maluk desde 500 anos, agora ne’e hau hanoin sira la lori ba lia, mas agora ne’e ita matenek Timor oan sira ne’e mak tenki kumpreinde, labele justifika katak governu seidauk forma, keta sira hare de’it ba Parlamentu karik, ami ne’ebá ne’e ha’u hare ba governu, governu forma tiha ona, primeiro Konsellu Ministru halo tiha ona, agora daudaun halo tan segundo konsellu Ministru, be agora saida mak falta ? agora osan mak falta ne’e, osan mak falta, hau la fiar katak governu agora ne’e la apresenta programa ate dia 22 fulan ida ne’e. Hau hanoin katak iha tres kuatru dia sira apresenta programa, apresenta tiha programa sira ba orsamentu entaun quer dizer governu iha nee. Dala ruma iha apresentasaun orsamentu mak dala ruma iha dificuldades oituan ne’e tamba membrus governu buat sira nee hotu, maibe depende kapasidade mos ita nia primeiro Ministru ninian e membrus sira ne’ebe que haleu primeiro Ministru, ne’ebé hau dehan katak parlamentu hau la iha kompetensia too ne’eba maibe imi husu, hau dehan governu formadu ona, ema ida la justifikasaun governu seidauk formadu”. 

“Apella ba ita nia povu, povu balu dehan Aileba, povu kiak no Ain-tanan sira, ita nia povu nee nia interese nee hakarak moris di’ak e buat hotu hotu ne’ebé ita nia polítika sira halo iha kampaña imi hein mak ida nee, imi labele hein buat seluk, uluk laos bolu imi ba halo manifestasaun no demostrasaun halo muturabu buat sira nee hotu. Uluk promete ba imi, katak ami kuando ukun, ida nee, ida nee ami sei trata entaun hein deit mak ida nee”.

“Ita nia nai ulun sira fiar, tamba se mak agora ita nia nai ulun sira laos ema seluk, maun Taur, Maun LúOlo, maun Mari, Maun Xanana Maun Ramos Horta, sira nain lima nee mak ita nia lidér nao me digas sira hakarak nasaun nee nia at ne’e ha’u la fiar, hau pelumenus 100% konfiansa ba sira nain limam tur hamutuk sei buka dalan di’ak ba dezenvolvimentu”.

“Lidér nain lima tenki halo dialogu, komunika malu, rona malu, ida nee de’it, dialogu ne úniku, buat ida di’ak liu fali dialogu ne’e la iha, ida manifestasaun nee nia konsekuensia iha mas dialogu nee ita tur hamutuk, uluk ailaran, ida-idak kaer nia kilat mas kuando iha problema, ami tur hamutuk halo dialogu, e ami la tiru malu, agora nusa mak labele."

Hatan kona ba perguntas karik impasse politika entre governu ho Presidenti da república ne’e bele kauza instabilidade ba nasaun General Lere dehan, “la afeita ida, afeita ba instabilidade governamental ne’e bele mas dehan buat seluk nee, hau dehan katak la iha”.