DILI – Estadus Unidus kongratula povu Timor-Leste ba imi nia partisipasaun iha eleisaun antisipada parlementar ne’ebe dame no kredivel iha loron 12 fulan Maiu. Ami fo’o parabéns ba orgaun eleitoral sira nia jestaun eleisaun nian.
“Ami mo’os apresia servisu hamutuk entre observador internasional no nasional sira, liu-liu ba observador sira husi organizasaun sosiedade sivil” gabinete portavoz Estadus Unidus.
Realizasaun ida ne’e reprezenta pasu krusial ida iha Timor-Leste nia demokrasia ne’ebe sei nurak.
“Ami kongratula partidu politiku sira hotu ba sira nia partisipasaun no espera atu koopera ho governu foun hodi haklean liu tan amizade forte entre Estadus Unidus no Timor-Leste”.
Institutu Repúblikanu Internasional deskobre katak eleisaun parlamentar Timor – Leste la’o ho di’ak no kumpri padraun internasional ba eleisaun livre no justu, prezidente partidu Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP), Kay Rala Xanana Gusmão deklara manan ona eleisaun antisipada, maibé husu atu halo re – kontazen hodi hadia diferensia votu entre partidu FRETILIN ho AMP, tanba mosu fallansu balun.‑
“Se kontazen dehan ami lakon FRETILIN mak manan silahkan, maibe atu dehan de’it katak, atu kria mentabilidade ida ne’ebe iha buat balun ne’e tenke loos,” hatete Xanana liu hosi konferensia imprensa iha sede partidu AMP, bairo Grillo – Dili, Tersa (15/05).‑
“Ohin mos ha’u dehan iha fatin balun hare ba dehan númeru rezistu iha livru STAE nian ema nune’e, maibé númeru votu liu fali, no ami hare dehan iha ne’eba ita manan. Bele mai fali ida ne’e, ami lakohi. Ha’u dehan la’e, halo rekontazen didiak,” esplika Xanana.‑
“Ami la persija votu ida katak mai liu ne’e, tanba se livru STAE ne’e dehan nune’e trezentos e vinte quatro mak mosu fali quatrosentos e vinte quatro, dehan votu 100 ne’e mak mai fali AMP ami la aseita. Halo re – kontazen”.‑
“Ida ne’e mak ami dehan dalaruma bele ketik kolen ona karik, kafe laiha. Ne’ebe halo re – kontazen. Ami lakohi liu, ami lakohi menus. Ami hakarak loos, tanba buat ne’e povu nia vontade soberanu. Ita labele halimar ho povu nia vontade ne’e”.‑
Nia garante katak rezultadu re – kontazen ne’e tidak mungkin (imposivel) atu hamenus fali votu AMP nian, tanba AMP iha akta kompletu hosi kada sentru votasaun iha teritóriu nasionál.‑
“Ami iha garantia absoluta katak ami manan. Iha buat ki’ik balun bele la influensia buat ida, maibé ami lakohi mós. Tanba ami rona katak ema balun dehan iha Oe – Kusi ami halo manipulasaun. Horseik sira dehan tenke aprezenta faktu, entaun agora ita aprezenta faktu”.
Antes ne’e mosu ona alegasaun katak partidu AMP halo manipulasaun votu iha Oe – Kusi Ambeno, maibé realidade hatudu laiha.
Entretantu, bazeia ba rezultadu provizóriu eleisaun antisipada ne’ebé Sekrétariadu Tékniku Administrasaun Eleitoral (STAE) ne’ebé submete ona ba Komisaun Nasionál Eleisaun (KNE) katak partidu AMP mak hetan votu barak liu hamutuk 309,015 (49.59%), partidu FRETILIN hetan votu 212, 974 (34.18%), Partidu Demokrátiku (PD) hetan votu 50, 034 (8.03%) no partidu Frente Dezenvolvimentu Demokrátiku (FDD) hetan votu 34,279 (5.50%). Rezultadu ne’e hatudu katak partidu ha’at (4) de’it mak priense bareira 4% iha eleisaun antisipada ne’e.‑
Dadus ne’e mós hatudu votu validu mak 623,156 (98.27%), votu nulu hamutuk 7,357 (1.16%), votu branku hamutuk 2,995 (0.47%), votu reklamadu hamutuk 598 (0,09%), votu rejeitadu hamutuk 20 (0,00%) no votu abandonadu hamutuk 28 (0,00%).
Entretantu, total votu validu iha eleisaun antisipada hamutuk 784,286 (100%), ema hamutuk nain 634,156 (80.86%) mak partisipa iha eleisaun antisipada ne’ebé kompostu h‑osi mane nain 325,868 (51.39%), no feto nain 308,288 (48.61%). No ema sira ne’ebé la partisipa iha eleisaun antisipada ne’e hamutuk 150,130 (19.14%).
Bazeia ba rezultadu ne’e fahe ba kadeira ho formula D’Hondt katak AMP hetan ona kadeira 34, FRETILIN hetan kadeira 23, PD hetan kadeira 5 no FDD hetan kadeira 3. (Oki)
