Tuir komunikadu Imprensa ne'ebé fó sai husi Gabinete Prezidente Repúblika, iha loron (10/09) katak, Xefe Estadu rasik vizita ona projetu investimentu ida-ne'e iha Darwin hodi haree ninia prosesu instalasaun Gáz Natural Liquifeitu, ne’ebé mak jere dezde tinan 2006 husi empreza Santos.
Projetu investimentu LNG ida-ne'e atu simu gáz husi Bayu Undang no iha tinan hirak ne’e nia laran, fatin ida-ne’e sa altu nível teb-tebes, mak depois halo liquifeitu, tanba gáz ne’e ho volume boot teb-tebes.
Tanba ne'e, tenke kondensa, liuhusi mákina sira ne’e hotu, delikadu teb-tebes, alta teknolojia, depoiz ho ró-ahi ba Japaun no ikus mai fó retornu ba Timor-Leste.
Maibé husi Investimentu boot ho teknolojia mós fó perigu, risku oioin, ho ema matenek ne’ebé halo buat sira ne’e, Timor-Leste hein simu osan, depoiz osan sira-ne’e mak uza hodi investe buat lubuk ida liliu Estrada ba Dili, ba Lospalos, ba Baukau, ba Same, eletrefikasaun, bolsa estudu, ba ema ho difisiénsia, veteranu sira, ba faluk sira ne’e mai husi ida-ne’e.
Maske projetu Bayu Undan ne'e rasik tuir analizasan Estudu katak sei termina tempu tuir mai, maibé dadauk Empreza Santos mós sei monta tan ekipamentu balun iha Portu Tibar, atu fase ekipamentu sira-ne’ebé iha no fatin ne’e sai boot teb-tebes ba kapturasaun karbonu ne’ebé mak boot liu iha ázia nomós iha mundu.
Durante Vizita Xefe Estadu nian ba Austrália, diskute mós kona-ba dezenvolvimentu Greater Sunrise ne’ebé durante ne’e paradu, tanba pozisaun politika ne’ebé la hanesan no Austrália hakarak dada Gaz Natural Liquifeitu ba Darwin, enkuantu Timor-Leste hakarak dada gazodutu ba Beasu.
Ba Greater Sunrise ne'e rasik lokaliza kilometru 150 husi Kosta Súl Timor-Leste no kilometru 450 ba Darwin, Austrália. (*)