Print this page

LAIHA DALAN LEGÁL ATU GOVERNU HATAMA FALI OJE 2020 BA PN

By December 18, 2019 3739
Padre Julio Crispin Belo Padre Julio Crispin Belo

Normalmente, governu hatama Orsamentu Jerál Estadu (OJE) ba Parlamentu Nasionàl (PN) liu hosi lei OGF artigu 30° no. 1 (Loron hatama mak loron 15 fulan-Outubru) no Regimentu PN artigu 162° ( loron hatama mak loron 15 fulan-Outubru). Katak, governu lori OJE ba PN nia dalan mak Lei OGF artigu 30° no. 1 no PN simu OJE hosi governu nia dalan mak Rejimentu PN artigu 162°. Hosi loron 15 fulan-Outubru ne'e mak sura loron 60 (artigu 86 aliña f). Signifika OJE 2020 hosi VIII governu ba PN hatama tuir duni dalan (maske hatama duni iha loron 16 fulan-Outubru, atraza loron ida, PN sei hakarak tolera). Maibé, governu retira fali tiha OJE 2020 ne'e iha loron 3 fulan-Dezembru 2019 mós liu duni hosi dalan mak artigu 95° no. 2 Rejimentu PN. Retira iha dalan no liu-hosi dalan duni.

Maibé, problema mak governu hatama fali OJE 2020 ba PN {dehan, (dehan de'it tenki dehan tuir Lei), hatama fali iha loron 13 fulan-Dezembru depois muda ba iha loron 19 fulan-Dezembru}. Liu-hosi dalan ida ne'ebé? Hatama fali tuir ha'u, dalan legál, taka hotu ona (dalan só loke fali ba governu foun). Kolega sira balun argumenta dehan:

(1) Hatama nafatin liu-hosi Lei OGF artigu 30° no. 1 no Rejimentu PN artigu 163°. Maibé, dalan hirak ne'e taka ona iha loron 15 fulan-Dezembru liubá.

(2) Hatama fali liu-hosi Rejimentu PN artigu 94°, no. 1. Maibé, dalan ida-ne'e mós taka ona ba proposta Lei não votada (tamba retira ona), tamba la karese atu hatama fali sesaun lejislativa tuir mai.

Kolega sira hetan karik dalan seluk ita bele kompleta malu, karik la hetan, OJE 2020 mak iha loron 19 fulan-Dezembru, governu hatama fali duni no PN nasionál simu fali duni, ne'e katak, OJE 2020 haksoit muru governu nian, depois ba haksoit tan muru PN nian (haksoit muru rua kedas ne'e bele ka lae?).

Mak la hetan dalan legál, implika ilegalidade ba governu no PN nia aktu sira. Tanba, prinsípiu "PRIMADO DA LEI" ne'ebé sai prinsípiu fundamentál ba Estado de direito democrático haruka Estadu atu bele aktua de'it "secumdem legem" (katak aktua de'it tuir Lei) no labele aktua "praeter legem" (katak labele haksoit liu Lei)

Obrigadu no Boa tarde!

Autór: Pe. Julio Crispim Belo

Rate this item
(1 Vote)
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com

Related items