Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Tempotimor (Dili) – Parlamentu Nasionál, Segunda (23/12/19) aprova ona pedidu husi governu, kona-ba debate urjénsia ba proposta lei Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan fiskál 2020. Aprovasaun ne'e ho votus  favor 37, kontra no abstensaun 0.

Deputadu Bankada KHUNTO, Luis Roberto hatete, governu nia pedidu urjénsia ne'e importante. Tanba, rejimentu PN nian mós fó dalan.

"Ba ha'u, proposta governu nian ne'ebé mai ho urjénsia ne'e, ita nia rejimentu iha artigu 97 ne'e fó dalan. Tanba ne'e, karatér urjénsia ne'e ita mak husu ba ita nia an," tenik Luis.

Iha fatin hanesan, deputadu António da Conceição afirma, maske proposta ne'ebé governu aprezenta ba PN iha loron Sesta (19/12/19) nu'udar proposta foun, maibé nu'udar kontinuasaun ida husi proposta ne'ebé retira ona husi governu.

"Ita haree ba proposta ne'ebé  governu aprezenta ne'e, importante tebes, ba vida nasaun nian, maka Orsamentu Jerál Estadu. Maski governu la fó razaun fundamentál, maibé ha'u halo leitura katak, iha razaun tanba primeiru governu aprezenta no debate tiha ona,  depois retira no ba hadi'a depois aprezenta fali," afirma António.

Entretantu, deklarasaun husi deputadu hirak ne'e fó biban ba Ministru Reforma Lejistativa Asuntu Parlamentar (MRLAP), Fidelis Manuel Leite Magalhães atu fó razaun ba PN, kona-ba pedidu urjénsia, nasaun presiza moris ho orsamentu. Inklui mós hodi labele dada tempu naruk ho orsamentu duadesimál.

"Nune'e, orsamentu ne'e urjensia ka lae, depende ba desizaun plenária. Maibé atu dehan katak nasaun ida atu moris presiza orsamentu," dehan Fidelis.

Tempotimor (Dili) –  Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Arão Noé de Jesus Amarál hatete, pedidu urjénsia ne'ebé governu hato'o ba Parlamentu Nasionál bele diminui tempu ba audensia, maibé tempu ba debate jeneralidade no espesialidade sei la diminui.

“Mantein nafatin  3 no 10 dias,” afirma Arão Noé, Segunda (23/12/19) iha Parlamentu Nasionál, relasiona ho pedidu ho karakter urjénsia, kona-ba diskusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2020, ne'ebé governu submete ba Parlamentu Nasionál  (PN).

"Se ohin mak plenaria konkorda pedidu urjénsia, ita bele halo ajenda hodi diminui tempu ba audensia. Mais, labele redus tempu ba debate jeneralidade no espesialidade," nia dehan.

Tuir PPN, kuandu plenária la konkorda pedidu urjénsia, mak sei la'o tuir prosesu normal. Nia dehan, mantein nafatin tempu ba komisoes sira halo audensia 15 dias. Depois, iha Fevereiru mak foin bele aprova OJE 2020.

“Iha plenária ne'ebé atu halo apresiasaun ba pedidu urjénsia. Aprova ou lae, baixa kedas lei ne'e ba komisaun sira para bele prepara ba audensia no relatóriu parser,” PPN hatete.

Normalmente, governu hatama Orsamentu Jerál Estadu (OJE) ba Parlamentu Nasionàl (PN) liu hosi lei OGF artigu 30° no. 1 (Loron hatama mak loron 15 fulan-Outubru) no Regimentu PN artigu 162° ( loron hatama mak loron 15 fulan-Outubru). Katak, governu lori OJE ba PN nia dalan mak Lei OGF artigu 30° no. 1 no PN simu OJE hosi governu nia dalan mak Rejimentu PN artigu 162°. Hosi loron 15 fulan-Outubru ne'e mak sura loron 60 (artigu 86 aliña f). Signifika OJE 2020 hosi VIII governu ba PN hatama tuir duni dalan (maske hatama duni iha loron 16 fulan-Outubru, atraza loron ida, PN sei hakarak tolera). Maibé, governu retira fali tiha OJE 2020 ne'e iha loron 3 fulan-Dezembru 2019 mós liu duni hosi dalan mak artigu 95° no. 2 Rejimentu PN. Retira iha dalan no liu-hosi dalan duni.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Arão Noé de Jesus Amarál relata, governu sei la konsege lori fila OJE 2020 ba ParlamentuNasional tuir data kompromete iha dia 13 Dezembru, tanba fó tan tempu atu harmoniza.

"Hau simu tiha ona karta husi Primeiru ministru (PM) Taur Matan Ruak, ohin dader, iha karta ne'e fó  hatene mai PN katak, governu labele kumpri data ne'ebé promete ona no husu mós atu fó tan tempu par bele hadi'a tan lai OJE," informa PPN hafoin partisipa seminariu nasionál ida iha edifisiu Komisaun Nasional Eleitorál (CNE), Kaikoli, Dili, Kinta (12/12/19).

Prezidente parlamentu ne'e afirma, Orsamentu jeral estadu ba tinan 2020, ne'ebe dadaun ne'e governu sei hadi'a, sei submete filafali ba Parlamentu Nasional iha loron 19 Dezembru 2019.

Maski nune'e, Arao fiar iha fin de Janeiru 2020, OJE bele aprova ona.

Tempotimor (Dili) – Prezidente Bankada CNRT iha Parlamentu Nasionál (PN), Duarte Nunes deklara, laiha deadline ba governu, atu hatama filafali proposta OJE 2020 ba PN.

"To'o agora, governu halo ona reformulasaun ba OJE 2020 nian. Ami hein de'it, para haruka mai PN. Mais, to'o agora ami seidauk rona informasaun. Governu sei haree hamutuk ho ministru sira, tanba redúz orsamentu sira tenke hatene, depois ajusta programa," dehan Duarte iha PN, Kinta (12/12/19).

"Laiha deadline. Tanba sira (governu) tenke prepara halo didi'ak. Natón ne'e, haruka fila. Signifika bainhira haruka mai fali, sei la haruka fila tan. Tanba ne'e, mai di'ak para ita aprova, tanba povu sira hein hela," nia dehan.

Tuir deputadu ne'e, maski OJE 2020 tarde, governu sei uza orsamentu duadésimu atu finansia husi Janeiru to'o Fevereiru 2020.

"Ita nia osan sei to'o iha 31 Dezembru. Depois, iha Janeiru 2020 ita sei iha duadésimu to'o Fevereiru. Tanba ne'e, ha'u hanoin di'ak hela," nia tenik.

Maske PN la fó deadline ba VIII governu ne'ebé lidera husi PM Taur Matan Ruak, maibé governu rasik mak promete atu enkamiña hikas ba PN iha loron Sesta 13 Dezembru 2019.

"Ami haree bele hatama fali OJE 2020 nian iha loron 13 Dezembru semana oin," promesa PM iha meza PN hafoin foti desizaun hodi retira OJE tinan 2020 nian, iha sesaun debate nia laran, Tersa loron 03 Dezembru liubá.

Tempotimor (Dili) – Reprezentante povu iha uma fukun Parlamentu Nasionál (PN), Tersa (10/12/19) ofisialmente aprova rezolusaun númeru 46/V ne'ebé atribui nasionalidade Timorense ba jornalista Britániku Max Stahl, relasiona ho nia prestasaun servisu durante iha Timor-Leste.

Iha aprovasaun rezolusaun, deputadu UDT/FM Francisco Xavier David Carlos dehan, Max Stahl merese para hetan ida ne'e.

"Ha'u hanoin jornalista Max Stahl merese hetan nasionalidade Timorense. Tanba, hanesan kompañeiru uluk iha masakre Santa Cruz ne'ebá, ami hamutuk depois jornalista Max Stahl foti video ne'e, depois entrega video ne'e ba señora Zaskhia mak lori ba mundu internasionál," dehan deputadu Xavier.

Rezultadu aprovasaun ne'ebé PN fó hodi aprova nasionalidade ba Max Stahl ho rezultadu a favór 48 kontra no abstensaun zero.

Tempotimor (Dili) – Membru governu ne'ebé seidauk kompletu iha VIII governu, sai ezijensia Partidu KHUNTO. KHUNTO mós husu Primeiru Ministru Taur Matan Ruak, atu hakotu lalais empase polítika.  

"Nu'udar reprezenta povu, ne'ebé mai husi Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timor-Oan (KHUNTO) ha'u kestiona. Tanba ne'e, husu ba Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) atu tatoli hela Partidu KHUNTO nia halerik ne'e ba Primeiru Ministru," hatete deputadu António Verdial de Sousa iha plenária PN, Tersa (10/12/19)

Tuir Bankada KHUNTO, situasaun real ne'ebé liga ho asuntu governasaun no governativa, ladauk kompleta.

“Bainhira mak ita kompleta no ita hein to'o bainhira? Loron ba loron ita dada malu no dudu malu. Kleur tebes. Karik, bele lalais hakotu tiha empase polítika ida ne'e, para ita serbisu ba nasaun no povu kbiit laek sira," dehan Verdial.

Vise Prezidente Bankada KHUNTO ne'e afirma, tanba de'it interese, povu sai terus tanba povu hein hela dezenvolvimentu.

Hatán ba kestaun ne'e, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Merício Juvenal dos Reis Akara resposta, PM halo ona nia kompeténsia. Maibé, Prezidente Repúblika (PR) mak seidauk fó pose.

"Primeiru Ministru propoin ona. Maibé, lista sira ne'e husu para hetan tomada de pose. Maibé, to'o agora seidauk. Seidauk resposta husi Prezidente Repúblika. Ne'ebé, se ita boot sira iha oportunidade ka dalan karik bele halo konfirma direita ba PR. Tanba ne'e, PM halo ona nia parte tuir lei," dehan Akara.

Tempotimor (Dili)-Deputadau husi Bankada KHUNTO hato’o hikas preokupasaun kona-ba problema bee-moos ne’ebé komunidade sira iha Hera, inklui nia rasik hasoru. Problema falta bee-moos ne’e halo deputada ne’e tenke hariis bee galon lorloron.

Tempotimor (Dili) – Forum Organizasaun Naun Governamental (FONGTIL) predisaun, bainhira governu foti Orsamentu Jerál Estadu (OJE), liu husi Rendimentu Sustentável Estimativa (RSE), osan husi fundu mina rai sei hotu iha 2037.

"Ha'u hakarak haree, tansá Primeiru Ministru dada fila proposta OJE 2020. Kuandu iha Jornada Orsamentu, Ministra Finansas mai ho senariu tolu. Maibé, ita haree foti osan ne'e sees husi fali senariu ne'ebé aprezenta," informa Diretór Ezekutivu FONGTIL, Daniel Santos Carmo ba jornalista iha nia knaar Fatin, Kaikoli, Dili, Sesta (06/12/19).

Daniel esplika, senariu tolu tuir Ministra Finansas informa, ida mak foti orsamentu tuir Rendimentu Sustentável Estimativa, fundu petrolífeiru nian, segundu mak orsamentu billaun $1.3 no terseiru billaun $1.6.

"Kuandu foti ona osan husi fundu minarai liu billaun $1.6 ba leten ne'e, osan mina sei hotu iha tinan 2037," tenik nia.

Daniel relata, levantamentu ne'ebé governu agora halo ne'e, bele dehan katak, sees husi senariu tolu ne'e hotu. Tanba, governu foti kedas sae ba $1.95.

Kuandu governu halo levantamentu liu ona RSE, Daniel sujere, tenke halo justifikasaun, atu bele iha balansu investimentu no seitór produtivu.

"Ita haree iha proposta OJE 2020 ne'ebé retira ona husi parlamentu, osan ba Bens Servisu boot liu fali Kapital Dezenvolvimentu. Ida ne'e la garanti ba RSE fundu minarai," Daniel esplika.

Tempotimor (Dili) – Vise Prezidente I Parlamentu Nasionál (VPPN), Maria Anjelina Sarmento konkorda ho PM Taur, ne'ebé orienta ona Membru Governu (MG) sira atu bainhira ezekusaun OJE ladi'ak, sei la hetan osan. Anjelina dehan, ida ne'e ideal. Para Membru Governu sira servisu ho di'ak.

"Ha'u hanoin ida ne'e ideal. Tanba, proposta foun OJE 2020 ne'ebé retira tiha ona husi Parlamentu Nasionál (PN) iha ligasaun forte ho ezekusaun OJE tinan 2019 nian. Tanba ne'e, ezekusaun ki'ik mak ita uza osan boot, ne'e klaru katak kapasidade ezekusaun tinan 2020 mós sei kestionavél," dehan VPPN Maria iha PN, Sesta (06/12/19).

"PM nia orientasaun ne'e di'ak, tanba atu ajuda membru governu sira. Para refleta ba sira nia an no kapasidade, rekursu umanu ne'ebé mak sira iha para atu ezekuta orsamentu ne'e tuir planu ne'ebé iha," dehan Anjelina.

Bainhira, duni pursentu ba ezekusaun nian, sei la refleta ba planu governu nian. "Dalaruma iha tendensia balun katak, ita hakarak duni pursentu ezekusaun nian. Maibé, se ita duni pursentu ne'e ita sei la halo tuir planu ne'ebé iha. Tanba ne'e, tuir ha'u nia haree, importante mak la'ós haree ba kuantidade ezekusaun, maibé haree ba kualidade servisu nian," nia afirma.

Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter