Print this page

TL Hahú Implemeta Orsamentu Pur Programa iha 2022

By February 14, 2022 674
Orsamentu Dolar ne'ebe utiliza ba programa. Orsamentu Dolar ne'ebe utiliza ba programa. Foto Espesial

Tempotimor (Dili)-Timor-Leste (TL) liuhusi Governu konstituisionál da-ualu implementa orsamentu pur programa hahú iha Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2022, ho programa 45 ne’ebé Governu sei implemeta iha tinan 2022.

Tuir informasaun ne’ebé www.tempotimor.com asesu iha jájina ofisiál Ministru Finansas, VIII Governu Konstitusionál, Rui Augusto Gomes, segunda (14/02) katak, tinan 2022, mak hanesan tinan primeiru ba implementasaun Orsamentu pur Programa iha Timor-Leste.

Tanba iha Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2022, Governu sei implementa Programas 45. Programa ho orsamentu boot liu mak Boa Governasaun no Jestaun Institusionál ho orsamentu alokadu kuaze millaun $317,3 ka 16,3%, tuir kedan ho Programa Igualdade Jeneru no Inkluzaun Sosiál ho orsamentu alokadu $233,3 ka pursentu sanolu-resin-rua (12%).

Ba estrada no ponte sira mak programa ne’ebé okupa terseiru lugar ho totál orsamentu liuhusi millaun $202,2 ka 10,4%.

Programa sira seluk ne’ebé ho orsamentu alokadu boot inklui Saúde millaun $107,45 ka 5,53%, Edukasaun no Formasaun millaun $107,33 ka 5,52%, no Eletrisidade ho totál orsamentu alokadu millaun $101,73 ka 5,23%.

Husi 10 maior iha Programa sira reprezenta kuaze 75% husi totál orsamentu, ho programas lima (top 5) reprezenta kuaze 51%.

𝐒𝐚𝐢𝐝𝐚 𝐦𝐚𝐤 𝐨𝐫𝐬𝐚𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐩𝐮𝐫 𝐩𝐫𝐨𝐠𝐫𝐚𝐦𝐚?

La-hanesan ho orsamentu pur item ka orsamentu konvensionál, Orsamentu pur Programa deskreve no fornese kustu detalladu husi kada atividade ka programa ne’ebé mak sei implementa ho ninia orsamentu alokadu (Programa ida sei iha objetivu ida maibé bele iha atividade oioin hodi alkanse objetivu refere).

Purezemplu, rezultadu esperadu husi programa ne’ebé propoin deskreve kompletamente, hamutuk ho nia rekursu nesesáriu, matéria-prima, ekipamentu no kustu pesoál.

Totál atividade ka Programas konstitui Orsamentu pur Programa. Tanba ne’e, wainhira haree Orsamentu pur Programa, fasíl ba ema ida atubele haree atividade saída de’it mak sei implementa, nia kustu hira no nia rezultadu esperadu.

𝐓𝐚𝐦𝐛𝐚 𝐬á 𝐦𝐮𝐝𝐚 𝐡𝐮𝐬𝐢 𝐨𝐫𝐬𝐚𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐩𝐮𝐫 𝐢𝐭𝐞𝐦 𝐛𝐚 𝐨𝐫𝐬𝐚𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐩𝐮𝐫 𝐩𝐫𝐨𝐠𝐫𝐚𝐦𝐚?

Justifikasaun prinsipál ida hodi muda husi orsamentu pur item ba orsamentu pur programa mak orsamentu pur item foku liu ba detalla no input sira. Dokumentasaun orsamentu pur item dalabarak, barak liu ho pájina ne’ebé kontein tabela sira ne’ebé esplika input sira ba kada entidade orsamentu.

Iha sorin seluk, sistema orsamentu pur programa dezeña hodi muda fokus husi ‘input’ ba ‘output’ ka ‘programa’-Liña Ministériu sira mak sei fornese servisu, rezultadu alvu husi servisu hirak ne’e, no relatóriu kona-ba rezultadu hirak ne’e.

Iha enkuadramentu serbisu ida-ne’e, akuntabilidade ba uzu rekursu Governu (kontribuintes nia osan selu impostu) separadu.

Ida-ne’e permite, Governu sei akuntavel liután hodi aloka orsamentu ne’ebé propriu ba liña ministériu sira hodi alkanse rezultadus, liña ministériu sira mós sei akuntavel liután hodi alkanse rezultadu hirak ne’e.

𝐈𝐬𝐭𝐨́𝐫𝐢𝐚 𝐎𝐫𝐬𝐚𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐩𝐮𝐫 𝐏𝐫𝐨𝐠𝐫𝐚𝐦𝐚 𝐢𝐡𝐚 𝐓𝐢𝐦𝐨𝐫-𝐋𝐞𝐬𝐭𝐞

Hahú husi tinan 2015, faze primeiru Orsamentu pur Programa hahú iha Timor-Leste, iha 2015-2019, Governu Timor-Leste kontinua uza klasifikasaun ekonómiku.

Nune’e iha tinan 2020, Governu Konstitusionál da-ualu aprezenta ba dahuluk OJE iha forma programátiku, no iha tinan 2021, Governu Konstitusionál implementa ba dahuluk, OJE iha forma programátiku.

Iha OJE 2022, Governu halo rasionalizasaun hodi reduz númeru Programas husi 145 ba 45. Ho objetivu atu Promove investimentu estratéjiku, Garantia servisus públiku ida ne’ebé efisiente no justu, Liga Sistema Informasaun Jestaun Finanseira (FMIS) ho Sistema Dalan Ba Futuru (Sistema Governu hodi ajuda planeamentu, monitorizasaun, akompañamentu no avaliasaun programa públiku), Garantia monitorizasaun atinji metas no alvu-sira, Foku ba iha rezultadu duke taxa ezekusaun, foku ba programa prioridades hodi mellora kualidade no kontrolu husi orsamentu ne’e rasik. (*)

Rate this item
(0 votes)
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com

Related items