"Iha 2021 ita iha reabilitasaun irrigasaun mak iha rua, irigasaun buluto ne'ebé kobre Munisípiu 2 postu Vemase no Laleia, ne'e hetan estragus husi mota, entaun projetu ne'e reabilita tiha ona, la fó impaktu ba natar na'in sira, agora prosesu ida la'o mak iha Larisula (Baguia) agora iha faze reabilitasaun atinji ona pursentu 75, tanba iha ne'eba bareira mak baku fila," dehan Moises ba www.tempotimor.com, iha kna'ar fatin vila nova Baukau, tersa (18/01).
Irrigasaun Bulotu ne'ebé fornese bee ba natar sira iha Postu Vemase pur-volta hektar 415 ba efetivu, maibé iha tinan 2022 liuhusi enkontru ho Autoridade postu to'o nivel Aldeia inklui komunidade Vemase atu reativa tan natar pur-volta hektar 50 ne'ebé tinan barak abandona.
Nune’e mós, irrigasaun iha Suku Larisula, Postu Baguia bele kobre natar hektar 347 no kada tinan natar laiha hektar ida mak abandona.
Alende ne’e, iha postu Administrativu Laga, semi irrigasaun foti bee husi mota iha área Bulubai dadaun normaliza, bee iha ona natar laran pur-volta hektar 500-resin ne’ebé hahú funsiona.
"Ne'ebé ita iha irrigasaun modernu 2, irrigasaun semi modernu pur-volta 4 hanesan ne'e, ita iha irrigasaun tradisionál lubuk ida ne'ebé simu bee husi bee matan no husi mota," nia hatete
Karta pedidu husi Suku Soba, Postu Laga, atu normaliza irrigasaun Luge'e ba natar pur-volta ektar 200-resin, bainhira eksa fila husi Laivai-Lautein.
Irrigasaun Sobabere (Seiçal), Postu Baukau Vila presiza mós normaliza, tanba fornese bee ba natar pur-volta ektar 300-resin kada tinan funsiona, maibé iha tinan 2022, komunidade ne'ebé seidauk hamoris natar sira abandona iha tinan 2022 sei hamoris hotu, tanba bee tama hotu ona iha natar laran.
Irrigasaun Galata, Postu Venilale, tanba irrigasaun taka kauza husi rai monu, nune'e presiza halo normalizasaun atu bee kontinua tama iha natar laran, tanba irigasaun ne'e fornese bee ba natar pur-volta hektar 200-resin iha Postu Venilale inklui Postu Kelikai sorin nune'e mós fornese bee ba natar husi postu Administrativu Ossu Munisípiu Vikeké.
Servisu Agrikultura Munisípiu Baukau ba tinan 2022 garante atu atinji metas prosesaun husi MAP nasionál ba natar hektar 7.500, maibé laiha posibilidade atu apoiu traktores, tanba dadaun iha Munisípiu Baukau rotariu di'ak hamutuk 5, tanba ne'e labele distribui ba fatin hotu-hotu.
"Iha fatin balun ne'ebé hatama proposta mai ita atende, tanba iha Gariuai proposta iha ona ami nia fatin atu ajuda traktor ba iha ne'eba, maibé iha tinan-ida ne'e liliu fó apoiu traktores ba 360 hektares ba demostrasaun área ne'ebé simu ona fini," nia hatete
Tanba ne'e, hanesan pakóte ida ne'ebé tenke apoiu, nune'e bele atinji rejultadu tuir estadarizasaun nasionál fó. (*)