Login to your account

Username *
Password *
Remember Me

Estadu TL Tenke Reve Investimentu ENSUL MECI Featured

 Eis primeiru - ministru, Kay Rala Xanana Gusmaão hamutuk ho fundador ENSUL Engenharia, António Couto halo lansamentu fatuk dahuluk ba investimentu ENSUL nian atu hari uma andar 10 iha rai Kolmera iha tinan 2013, maibé to’o oras ne’e seidauk akontese.  

DILI – Empreza nasional hamutuk 10 ne’ebe halo sub – arendamentu rai ba ENSUL MECI iha área Colmera, Dili ezije ba Estadu Timor – Leste liliu ba governu foun atual hodi halo revizaun ba akordu investimentu ENSUL MECI nian, tanba desde lansamentu fatuk dahuluk iha tinan 2013 to’o oras ne’e seidauk halo edifisiu ida andar 10 iha rai Colmera ne’e rasik. 

Iha tinan 2009, kompañia ENSUL MECI asina akordu ida ho governu Timor – Leste (TL) atu halo investimentu ida iha área imobiliariu nian ho ho valor US $ millaun atus ida resin atu halo edifisiu ha’at (4) ho andar 10 ba leten iha rai Estadu nian SAPT Kolmera, Dili. 

Akordu ida ne’e klasifika sijilu ka públiku labele hatene no asesu, diferente ho akordu invesmentu kompañia internasional sira seluk hanesan HEINEKEN no TL Cement ne’ebé públiku bele hetan asesu. Nune’e, tuir fontes balun haktuir katak iha faze dahuluk sei hari’i edifisiu ida ho andar 10 ho nia valor osan US $ 18.000.000,00 no atu fó serbisu ba Timoroan hamutuk nain 1000 resin, maibé to’o oras ne’e laiha rezultadu, tanba edifisiu ho andar 10 mós seidauk eziste no traballador lokal iha área ne’e mós la to’o 1000 resin.  

Signifika realidade oras ne’e hatudu oin seluk. Liu tiha ona tinan 9 no edifisiu ida la hamrik desde lansamentu fatuk dahuluk iha tinan 2013, timoroan sira ne’ebé serbisu iha fatin ne’e la to’o 100. Investor internasional ne’e la kumpri ona saida mak asina ho governu iha tinan 2009, maibé halo fali investimentu iha área ne’e hanesan fa’an kareta (Entrepost), loke supermerkadu (Pateo), Dili Square no seluk tan. Informasaun balun mós alega katak ENSUL durante tinan 10 ona la selu osan ruma ba Estadu, maibé hetan fali benefisiu fiskal lubuk ida hodi ezekuta fali projetu públiku sira hanesan halo hospital referal Baukau no seluk tan durante ne’e iha TL. 

Tama ba tinan 2016 bainhira seidauk iha demolisaun ba área ne’e no seidauk halo investimetu real state nian ida iha rai SAPT, ENSUL liu hosi empreza ida naran CFT fó ona ba empreza timoroan sira aluga ho folin ne’ebé la haktuir iha Lei Subarendamentu artigu 17/2004 ba propriedade privadu Estadu nian. Tuir lei RDTL katak subarendamentu ba rai propriedade Estadu nian persija hetan koñesimentu no autorizasaun eskrita ida hosi Ministériu Justisa, ho valor ne’ebé nunka bele a’as liu valor orijinal ne’ebé arenda ba Estadu, realidade mak loja ki’ik oan ida ho área 2X3m aluga ho folin US$ 750.00 kada fulan no área bo’ot balu bele liu US$ 7.000 kada fulan. 

Deskonfia mós katak akordu espesial investimentu ne’ebé governu RDTL liuhosi Ministru ba Ekonómia no Dezenvolvimentu (MED), João Mendes Goncalves iha IV governu konstitusional asina ho ENSUL MECI laiha transparansia no viola Lei RDTL lubuk ida. Iha V governu konstitusional liuhosi Sekretaria Estadu Apoiu no Promosaun Setor Privadu (SEAPRI) haruka atu hapara akordu espesial investimentu ne’ebé eziste no expulsa investor internasional ne’e tanba laiha kapasidade finanseiru bainhira ENSUL MECI deklara bankarota (Bankrupt) iha Portugal no tenta halai hosi obrigasaun fiskal lubuk ida no la kumpri lei lubuk ida iha Timor – Leste, maibé bainhira governu remodela iha tinan 2015, TradeInvest la haktuir suspensaun ne’e. 

Hosi parte empreza timoroan sira ne’ebé oras ne’e aluga hela fatin balun hodi hala’o negósiu ba deklara iha Eletrisidade Timor – Leste (EDTL) katak standard ne’ebé ENSUL MECI aplika ba iha sistema kobransa eletrisidade la tuir standard EDTL nian. Loja ki’ik oan to’o boot balun ne’ebé nia konsumu enerjia eletrisidade ki’ik oan hela, ENSUL MECI orbiga liuhosi kontratu, hodi implementa tarefa máxima ka trifase ho valor $0,24/Kwh. 

Historikamente, iha tinan 2009 ENSUL Engenharia, S.A. hetan aporvasaun hosi governu liuhosi reuniaun Konsellu Ministru sira kona - bá arendamentu rai ho nia luan 22.635,00m2 iha kedas sidade Dili nia fuan laran, no tama ba tinan 2013 kuartu governu konstitusional ne’ebé lidera hosi primeiru - ministru, Kay Rala Xanana Gusmão halo lansamentu fatuk dahuluk (primeira pedra) ba rai ne’e, tanba ENSUL promete ba governu Timor - Leste katak sei halo investimentu ba rai ne’e ho valor osan hamutuk US $ millaun 18, maibé to’o oras ne’e seidauk iha buat ida. Iha mak rehabilita ka pinta de’it ruko oan sira iha rai ne’e nia laran. 

Bazeia ba informasaun balun ne’ebé Tempo Timor asesu katak, hafoin asina kontratu ho governu Timor - Leste, empreza ENSUL la’ós halo investimentu, maibé halo fali subarenda rai ne’e ba CFT, nia baze iha Luxemburg. Empreza sira ne’e rejista iha Luxemburg.  

“Ida ne’e mak problema. Sira la investe ida. Sira aluga fali ba ita Timoroan sira ho valor a’as tebes. Tanba sira laiha baze legal ruma, ami deseidi hodi suspende tiha pagamentu ne’e, no hein esklaresementu hosi ENSUL,” hatete nain ba empreza Harmony Fitnes Center (HFC), Sidalio Reis liuhosi konferensia imprensa iha Colmera, Dili, Tersa (10/07).  

Empreza nasionál HFC mós aluga tutan rai ne’e hosi Central Sociedade Comercial, S.A (CSC, S.A), no kada fulan selu arendamentu ba ENSUL ho montante US $ 8.000. 

“Ami ezije ba governu atual tenke halo revizaun ba akordu investimentu ne’e ka pelu – menus tenke halo netik avaliasaun ba akordu investimentu. Kuandu mosu violasaun ruma iha akordu ne’e, entaun governu tenke foti desijaun ruma ba situasaun ne’e, tanba ami emprezariu timoroan sira mós iha kapasidade hodi bele halo modelu investimentu hanesan ne’e,” esplika Sidalio. 

Emprezariu Timoroan ne’e relembra katak Governu Timor - Leste halo kontratu ho ENSUL kona - ba utilizasaun rai ho nia luan aproximadamente 22.635,00m2 iha sidada Dili nia fuan  ho kondisaun katak se eziste investimentu global ida ho valor osan US$ millaun 18 hodi hari Colmera Business Center mak to’o oras la eziste. 

Tuir dokumentu kontratu entre CSC, S.A ho investidor nasionál sira ne’ebé Tempo Timor iha katak, kompañia ne’e mak sai nu’udar jestor prinsipal ba empreza ida seluk ho naran Compagnie Financiere Terria S.A. (CFT S.A), maibe ENSUL Engenharia, S.A. nia naran la eziste iha kontratu ho investidor nasionál sira. Iha parte seluk, Governu mós la rekoñese empreza CFT S.A nu’udar kompañia ne’ebé aluga rai hosi Estadu Timor - Leste, maibé rekoñese de’it empreza ENSUL Engenharia, S.A. Maibé, empreza CFT S.A. halo fali sub-arendamentu rai ne’e ba empeza nasionál sira ho valor ne’ebé superior hosi kontratu arendamente entre ENSUL ho governu. 

Tuir portal Luxembourg Business katak, empreza CFT S.A. rejistadu nu’udar company incorporated iha Luxembourg ho númeru identifikasaun mak B46567. Empreza ne’e inkorpora iha 1994 - 02 - 10, entaun idade empreza ne’e kuaje besik tinan 24.3 ona ho tipu nu’udar Société Anonyme (S.A), no enderesu rejistrasaun mak 24, Rue Saint - Mathieu L - 2138  Luxembourg. Empreza ne’e mós iha nia sukursal iha Portugal, iha R. Elvira Velez, Torre A3 R/C Loja 4/C. 2825-485 Almada. 

“Atu rehabilita ka pinta de’it ruko oan sira ne’ebé mak oras ne’e eziste hela desde Portugues nia tempu, kompañia Timoroan barak mós prontu ona hodi halo. Ida ne’e la persija empreza internasional,” esplika emprezariu timoroan ida atual nain ba Divita Group, Fernando da Silva ne’ebé sujere ba governu foun persija halo revizaun ba kontratu arendamentu rai ho empreza ENSUL MECI iha tinan hirak ba kotuk.      

Empezariu ne’e hatutan, lei propriedade katak subarendamentu nia valor labele a’as liu arendamentu ho governu, maibé realidade hatudu katak investidor nasionál sira ka kompañia nasionál sira durante tinan barak ona selu arendamentu rai ne’e ba empreza CFT S.A ho valor osan ki’ik liu mak US $ 1200 to’o boot liu mak US $ 6700. 

Entretantu, antes ne’e fundador empreza ENSUL Engenharia Timor - Leste, António Simões Marques Couto hatete, Dili Financial Business Center (DFBC) ka Centro de Negócios e Finanças de Díli nunka paradu, tanba konsege investe ona no harii obra eselénsia ida iha nasaun ne’ebé sai nu’udar orgullu ba ema hotu.

Coutu mós Konsul Honorário Repúblika Demokrátika Timor-Leste ba Porto, Portugal hatutan liu hosi nota eskrita ba Tempo Timor katak, projetu ida ho ambisaun hanesan propoin ona, nunka hala’o iha Timor no tanba ho motivu ida - ne’e eziste dezafiu boot ne’ebé sei hakat liu, hanesan mós hakat liu hirak ne’ebé iha pasadu, nu’udr ezemplu, dezeñu projetu hotu ne’ebé tenke halo melloria no adaptasaun hodi inklui aumentu iha estasionamentu (problema ida ne’ebé la eziste iha tinan 10 iha Dili), respeita padraun a’as liu kona - bá ambiente, seguransa no enerjia hodi ajusta karaterístika sidade Dili nian rasik.

“Iha projetu, DFBC, mak naran hosi projetu ida-ne’e nian iha ámbitu akordu espesiál investimentu nian ne’ebé asina ho Estadu Timor - Leste, grupu empreza ida ne’e, nunka paradu, pelu kontráriu, investe ona no harii eselénsia ida iha nasaun ne’ebé sai nu’udar orgullu ba ema hotu,” hatete Couto via esplikasaun eskrita ba Tempo Timor iha Dili, Kuarta (30/05).

Couto hatutan, iha konstrusaun faze dahuluk nian, hahu ona iha tempu kleur liubá, hakat liu ona obstáklu sira hanesan falta ekipamentu iha rai laran ba tipu fundasaun projetada (solusaun dahuluk - “estaka moldada”, solusaun daruak- “estaka kravada” no solusaun dahikus ne’ebé adota mak - “Floresta mikro - estaka”), inezisténsia grua sira ho kapasidade, ka kofrajen espesífika. Ekipamentu hirak-ne’e hotu hola, no agora halo parte hosi solusaun ne’ebé aselera hela velosidade konstrusaun edifísiu dahuluk ne’ebé bolu Business One, iha ne’ebé sei fornese ba kliente sira ne’ebé buka edifísiu ne’ebé ho padraun no kualidade a’as tebes. (Oki) 

Rate this item
(0 votes)
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com
Darwin_Optic

Popular

Error: No articles to display

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« April 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Tempo Timor Networks

Online Counter