Print this page

Dili Financial Business Center Nunka Paradu - António Couto Featured

 

DILI - Fundador empreza ENSUL Engenharia Timor - Leste, António Simões Marques Couto hatete, Dili Financial Business Center (DFBC) ka Centro de Negócios e Finanças de Díli nunka paradu, tanba konsege investe ona no harii obra eselénsia ida iha nasaun ne’ebé sai nu’udar orgullu ba ema hotu.

Coutu mós Konsul Honorário Repúblika Demokrátika Timor-Leste ba Porto, Portugal hatutan liu hosi nota eskrita ba Tempo Timor katak, projetu ida ho ambisaun hanesan propoin ona, nunka hala’o iha Timor no tanba ho motivu ida - ne’e eziste dezafiu boot ne’ebé sei hakat liu, hanesan mós hakat liu hirak ne’ebé iha pasadu, nu’udr ezemplu, dezeñu projetu hotu ne’ebé tenke halo melloria no adaptasaun hodi inklui aumentu iha estasionamentu (problema ida ne’ebé la eziste iha tinan 10 iha Dili), respeita padraun a’as liu kona - bá ambiente, seguransa no enerjia hodi ajusta karaterístika sidade Dili nian rasik.

“Iha projetu, DFBC, mak naran hosi projetu ida-ne’e nian iha ámbitu akordu espesiál investimentu nian ne’ebé asina ho Estadu Timor - Leste, grupu empreza ida ne’e, nunka paradu, pelu kontráriu, investe ona no harii eselénsia ida iha nasaun ne’ebé sai nu’udar orgullu ba ema hotu,” hatete Couto via esplikasaun eskrita ba Tempo Timor iha Dili, Kuarta (30/05).

Couto hatutan, iha konstrusaun faze dahuluk nian, hahu ona iha tempu kleur liubá, hakat liu ona obstáklu sira hanesan falta ekipamentu iha rai laran ba tipu fundasaun projetada (solusaun dahuluk - “estaka moldada”,  solusaun daruak- “estaka kravada” no solusaun dahikus ne’ebé adota mak - “Floresta mikro - estaka”), inezisténsia grua sira ho kapasidade, ka kofrajen espesífika. Ekipamentu hirak-ne’e hotu hola, no agora halo parte hosi solusaun ne’ebé aselera hela velosidade konstrusaun edifísiu dahuluk ne’ebé bolu Business One, iha ne’ebé sei fornese ba kliente sira ne’ebé buka edifísiu ne’ebé ho padraun no kualidade a’as tebes.

Historikamente, iha tinan 2009 ENSUL Engenharia, S.A. hetan aporvasaun hosi governu liuhosi reuniaun Konsellu Ministru sira kona - bá arendamentu rai ho nia luan 22.635,00m2 iha kedas sidade Dili nia fuan laran, no tama ba tinan 2013 kuartu governu konstitusional ne’ebé lidera hosi primeiru - ministru, Kay Rala Xanana Gusmão halo lansamentu fatuk dahuluk (primeira pedra) ba rai ne’e, tanba ENSUL promete ba governu Timor - Leste katak sei halo investimentu ba rai ne’e ho valor osan hamutuk US $ millaun 18, maibé to’o oras ne’e foin mak hahu hari ai - rin sira.

Couto esplika, obra konstrusaun Business One ne’e, ho estimasaun US $ millaun 24, iha nia totalidade ho prazu ezekusaun nian fulan 36, no to’o iha momentu ida-ne’e halo ona gastu besik US $ millaun 5, ho projetu no estudu enkuadramentu no dezenvolvimentu, projetu espesialidade, projetu fundasaun, estaleira obra, dezaterru transporte vazadouru, preparasaun terrenu, implantasaun edifísiu no seluk tan.

Entretantu, antes ne’e kompañia nasionál sanulu (10) desidi ona hodi suspende pagamentu arendamentu rai ba kompañia internasional ENSUL Engenharia, S.A., tanba deskonfia mosu “irregulariedade” balun iha prosesu arendamentu rai ne’e rasik.

“Ida ne’e mak problema. Sira la investe ida. Sira aluga fali ba ita Timoroan sira ho valor a’as tebes. Tanba sira laiha baze legal ruma, ami deseidi hodi suspende tiha pagamentu ne’e, no hein esklaresementu hosi ENSUL,” hatete nain ba empreza Timoroan ida ne’ebé mós aluga tutan rai ne’e hosi Central Sociedade Comercial, S.A (CSC, S.A) ba Temo Timor iha Dili foin lalais.

“Atu rehabilita ka pinta de’it ruko oan sira ne’ebé mak oras ne’e eziste hela desde Portugues nia tempu, kompañia Timoroan barak mós prontu ona hodi halo. Ida ne’e la persija empreza internasional,” esplika emprezariu Timoroan ida ne’ebé sujere ba governu foun persija halo revizaun ba kontratu arendamentu rai ho empreza ENSUL Engenharia, S.A iha tinan hirak ba kotuk.    

Maibé, Couto rejeita total liafuan baraka, tanba tuir nia katak nia investe, la’ós halo barak.  

Empezariu Timoroan ne’e hatutan, lei propriedade katak subarendamentu nia valor labele a’as liu arendamentu ho governu, maibé realidade hatudu katak investidor nasionál sira ka kompañia nasionál sira durante tinan barak ona selu arendamentu rai ne’e ba empreza CFT S.A ho valor osan ki’ik liu mak US $ 1200 to’o boot liu mak US $ 6700.

“Situasaun ne’e la kria kondisaun seguru ba kompañia nasionál sira hodi kontribui ba dezenvolvimentu ekonómia iha rai laran,” nia esplika.

Iha parte seluk, eis Ministru Ekonómia no Dezenvolvimentu, João Mende Goncalves rekoñese katak nia mak asina duni akordu investimentu ba empreza ENSUL nian, maibé hafoin iha tempu ne’eba to’o oras ne’e nia la’ós ona nu’udar membru governu hodi tau matan kona - bá investimentu ne’e rasik.

“Se ha’u mak nu’udar membru governu nafatin ha’u sei halo avaliasaun ida ba prosesu investimentu ne’e rasik depois mak bele foti desijaun atu hapara ka la’e, maibé durante ha’u nia tempu ha’u hapara ona projetu ida iha Com, munisipiu Lautem, tanba empreza ne’e la kumpri saida mak nia asina ho governu,” hatete eis ministru João Goncalves ba Tempo Timor iha nia serbisu fatin, Landa Mark, Fatuhada - Dili, Kinta (24/05). 

Nia hatutan, desijaun atu halo arendamentu ba rai ne’e desidi iha reuniaun Konsellu Ministru sira iha mandatu kuartu governu konstitusional nian. (Oki)

Rate this item
(1 Vote)
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com