"Matenek no hatene utiliza nia poder hanesan Vigário, Administrador Apostólico, nune’e mós hanesan Bispu Septimunicia, hodi influénsia dalan ba akontesimentu sira, iha períodu ida difísil iha ita-nia istória, ne’ebé mosu iha momentu antes Konsulta Popular ne’ebé hala’o referendu ba ukun rasik-an ba ita-nia rain doben Timor Lorosae, destinu ho istória hili Dom Basílio do Nascimento hanesan protagonista exemplar husi Igreja Katólika ba luta ba libertasaun nasionál”, dehan Taur Matan Ruak iha nia diskursu ba seremónia matebian Dom Basílio iha Katedral Baukau, kinta (04/11).
Assume mós papel importante ida iha frente clandestina, promove ligasaun entre resistêéncia armada ho komunidade internasionál, iha momentu sira ne’ebé presiza hodi koordena esforsus sira no mobiliza vontade sira iha mundo a favór Povu no rain.
Iha mós knaar importante ida iha momentu depois de anúnsia rezultadu referendu nian, ne’ebé fó vitória ba opsaun independéncia, esforsa-an atu salva ema nia vida nomós buka evita destruisaun Dioseze Baukau ne’ebé Dom Basílio rasik hanesan Bispu.
"Esforsu sira ne’e hotu hala’o, hodi defende valór sivilizasaun kristun ne’ebé dignifika ita ema nia direitu ba liberdade, mak justifika hodi simu grau Cruz da Ordem de Liberdade, husi República Portuguesa, iha dia 7 de Dezembro de 1999, ne’ebé legalmente sei administra território Timor-Leste”, afirma Taur.
Lori duni servisu importantes sira ne’ebé halo ba Igreja no kristaun sira, mak tuir mai simu responsabilidade boot hanesan Bispo Baukau no Díli, hanesan ne’e mos hodi sai primeiru Prezidente Conferéncia Episcopal Timoroan nian.
"Partisipasaun no interesse hodi hala’o serviço ba ita nia rain no nasaun, durante tempo difísil no depois da restaurasaun da independénsia, preokupadu ba moris-di’ak sidadaun no família sira-nian, fó atensaun ba dezenvolvimentu paróquia no komunidade sira no partisipa ativamente hodi hari’i Estado de Direito, tolerante, pasífico no demokrátiko”, hatete nia.
Papel importante ne’ebé Igreja assume iha vertente kultural no humana iha período luta de Libertasaun Nasionál hatudu duni iha hahalok no komportmentu husi Saudozu Amu Bispu Dom Basílio do Nascimento.
Ezemplu abnegasaun no sakrifisiu husi sofrimentu Povu tomak nian, nia sai hanesan forte defensór ba direitu ba moris no moris-di’ak no defensór ba liberdade ba Timoroan sira, liliu sira ne’ebé laiha lian.
Antes ne'e Prezidente Repúblika (PR) fó kondekorasaun Orden Colar de Timor Leste ba saudozu Bispu Dom Basílio do Nascimento iha Igreja Katedral Dili foin lalais ne'e.
"Valorizasauno no rekoñesimentu ne’ebé konsagra ona ho título póstumo husi kondekorasaun Ordem de Timor-Leste, ne’ebé consede husi Sua Excelência Presidente da República Timor-Leste”, dehan nia.
Amu Bispo Dom Basílio reprezenta no simboliza espírito no vontade Timoroan sira nian, hodi luta ba buat ne’ebé loos, enfrenta dezafiu no difikuldade hodi buka diálogo no entendimentu, ho buka solusauun ba konflitu sira, la ta’uk no la ses ba risku no konsekuénsia ba nia vida rasik.
Ba buat sira ne’e hotu mak sai motivu no razaun atu hatudu Timor-Leste nia gratidaun no rekoñesimentu hodi valoriza faze oioin husi vida eroika no altruista Saudozu Amu Bispu Dom Basílio hanesan Pastor da Igreja, líder relijiozu, membru Rezisténsia no hanesan símbolo nasional ba liberdade povo ida nian. (*)