"Iha mediasaun ne'e halai liuba sensibilizasaun jéneru oinsá mak bele envolve partisipativu ba ema hothotu, e inklui ema vulnerável sira iha prosesu mediasaun ida ne'e, e la esklui sé de'it, inklui ema ho defisiénsia, idózu, ferik ho katuas, feto no labarik", esplika Fasilitadór DNPKK, Juliăo Fernandes, iha Delta Nova, kuarta (22/09).
Liuhusi formasaun kona-ba sensível jéneru ne'e mós, oinsá atu hasa'e partisipasaun ema hotu nian iha kualker prosesu mediasaun sira ne'ebé la'o, la haree ba rasa, kór no saúde fízika, maibé haree sidadaun sira hotu hanesan iha lei nia oin.
Formasaun ne'e rasik foka ba tranning of trainning (TOT) ba partisipantes sira ne'ebé mak aban bainrua sai hanesan fasilitadór ba mediadór sira, husi kada liña ministériu ka instituisaun Governu nian, sosiedade sivíl ne'ebé hola parte hanesan hari’i paz, ka prevensaun konflitu husi komunidade.
"Matéria ida ne'e mak halai liuba prevensaun konflitu, rezolusaun konflitu, maneira halo mediasaun, ne'ebé sensível ba jéneru no inkluzivu", hatete nia.
Tanba liuhusi sosializasaun sira kona-ba sensível jéneru, bele muda liután ema nia mainseet, atubele kontrui paz ho estabilidade iha komunidade nia leet.
Analista Programa Feto Paz no Seguransa iha UN Woman, Leoneza Tecla da Silva hatete, UN Woman, parseria ona ho Ministériu Interior ne'e liu ona tinan 10, no projetu ida konsórsiu ikus ne'e, foin dadauk iha akordu entre UN Woman ho Ministéiu Interior liuhusi Sekretária Estadu Protesaun Sivíl, ba diresaun nasionál prevensaun konflitu komunitária, asina iha 20 jullu 2021 ne'e, ho montante orsamentu rihun 60, ida ba dezenvolvimentu planu aasaun nasionál 1.325 segundu faze nian.
"Nune'e mós segundu, atu institusionaliza matadalan sensivel ba jéneru kona-ba, formasaun ba treinadór sira. Objetivu husi ida ne'e, ba sira na'in-12 ne'ebé mak eskolla ona, bazeia ba sira-nia kapasidade, sira-nia esperiénsia no sira-nia abilidade durante fasilita prosesu mediasaun, e nomós asegura prevensaun konflitu no rezolusaun konflitu iha nível komunitáriu, e nune'e mós iha ita-nia rain rasik", afirma nia.
Durante ne'e, kazu barak mak fasilitadór sira husi DNPKK nian rezolve ona, no UN Woman hanoin katak, ho aprovasaun matadalan mediasaun sensível ba jéneru, liuhusi diretivas, sira bolu naran cash management system, liliu oinsá atubele asegura katak papél mediadór sira liliu feto sira, hodi kontribui ba ajenda feto páz no seguransa. (*)