Print this page

Defa-Uassi Halerik Ba Estrada No Eletresidade

By October 18, 2014 4044

Baguia, Tempo Timor - Problema dalan no eletrisidade la’os problemas foun iha nasaun Republika Demokratika de Timor-Leste mezmu iha Ukun Rasik A’an ida ne’e ninia laran Governu salin ona milaun rihun ba rihun maka ezekuta liu husi projeitu emerjensia maibe komunidade sira sei halerik iha area rural kona ba kondisaun dalan no kuran ahi oan.

Kultura dalan aat no kuran roman eletrisidade ne’e mos mosu iha suku balun iha sub distritu ne’ebe Xefe do Estadu, Taur Matan Ruak ho Presidenti Parlamentu Nasional, Vicente Guterres ninia moris fatin ne’ebe ema kuinesidu ho hanran Sub Distritu Baguia iha Distrito Baukau. 

 

Izemplu ki’ik oan ida maka husi suku Defa-Uassi de’it, hamutuk xefi familias atus tolu hato nolu resin maka seidauk hetan roman husi eletresidade.  Problema seluk komunidade iiha suku ne’e enfrenta maka dalan ne’ebe at hodi difikulta sira lori sira nia produtu lokal ba merkadu.

 

Tuir observasaun iha suku Defa-Uassi ne’e kuando tempo udan rai halai taka metin tiha liuron nune’e la’os de’it kareta ho motor mak labele liu maibe inklui  kuda  mos labele liu ba mai entre vila Sub Distritu ho suko ida ne’e. Populasaun sira ne’ebe ninia uma hela besik liuron ninin hetan ona roman husi eletrisidade maibe ba sira ne’ebe hela iha area rural sei halerik nafatin.

 

"Nasaun ne'e hetan ona ninia ukun rasik a'an maibe ami nia suku mos hanesan ho suku seluk iha Timor laran sei sofre nafatin. Tinan-tinan maka ami rona ita nia Governu ho Parlamentu halo teatru debate orsamentu mas la hatene bainhira maka dalan ne'e to'o mos ami nia fatin", dehan komunidade ida husi Suku Defa-Uassi.

 

Kuran ahi eletricidade obriga estudante sira inklui sira nia hanorin nain sira hakarak ka lakohi tenke uza lampu tradisional hanesan uza kamii inklui lilin ho lampu husi mina rai hodi hala’o sira nia atividades estuda ninian.

 

Komunidade iha Suku refere maioria moris husi Agrikultura no bele nota katak produtu lokal iha fatin ne’e maka konsege fa’an sei bele aijuda dezenvolve ekonomia komunidade maibe hare ba kondisaun dalan maka la permite transporte roda haat atu halo sirkulasaun iha suku ne’eba hodi lori produtu sira ne’e ba merkadu Sub distritu no Kapital Distritu Kulu Giza ninian.

 

Suku Defa-Uassi iha produto agrikula hanesan fehuk, talas, hudi, ainanas, has, nu’u no produto sira seluk maibe kuandu udan invade rai komunidade sira hulan sasan hodi lao ain kilometru 7 husi Suku Defa-Uassi ba to’o iha liuron bo’ot maka bele tula ba kareta atu lori ba Merkado iha Distritu Baukau.

 

Tan ne’e populasaun iha suku refere halerik hodi husu ba governo sebele halo planu didi’ak hodi tau mos osan iha Orsamentu Jeral Do Estadu iha tinan 2015, atu hodi hadi’a estradas periodikamente no tulun populasaun iha asesu ba roman iha tempo kalan.

 

Iha tempu okupasaun Militar indoensia, liuron  bo’ot entre Sub Distritu Lag aba Sub Distritu Baguia kuase metade liu maka alkatraun ona maibe daudaun ne’e alkatraun sira ne’e mos naksobu hotu nune’e kuandu udan mai iha parte balun sai fali hanesan karau debu.

 

Nota katak kondisaun dalan hahu husi suku Libagua, Sub Distrito Laga ba to’o iha Sub Distrito Baguia, oras ne’e daudaun iha kondisaun aat tebes nune’e ema balun la hatene bele hanoin sala katak kareta ho motor sira halai la’os liu husi dalan maibe hanesan liu husi mota laran de’it tan ba iha dalan ne’e nakonu ho fatuk fatuk.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Monday, 19 February 2018 14:59
Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

www.tempotimor.com